მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ გალაქტიკები შემაშფოთებელი ტემპით კარგავენ ენერგიას და ადასტურებენ, რომ სამყაროში არსებული მთელი ენერგია საბოლოოდ არაფრად იქცევა. 200 000 გალაქტიკის შესწავლამ აჩვენა, რომ მათ ენერგიის ნახევარი მხოლოდ 2 მილიარდ წელიწადში დაკარგეს. „სამყარო ნელ-ნელა კვდება”, ავისმომასწავებლადაა აღნიშნული ევროპის სამხრეთული ობსერვატორიის განცხადებაში.
ჭდე: გალაქტიკა
ახალი სუპერტელესკოპი დაადგენს, მარტონი ვართ თუ არა სამყაროში
მარცხნიდან მარჯვნივ: ჰაბლის, ჯეიმს ვებისა და მაღალი გარჩევადობის ტელესკოპები
როცა საქმე ასტრონომიას ეხება, დიდი თითქმის ყოველთვის უკეთესია.
მიუხედავად იმისა, რომ საყოველთაოდ ცნობილი ჰაბლის ტელესკოპი 2018 წელს მასზე სამჯერ დიდი ჯეიმს ვების კოსმოსური ტელესკოპის (JWST) ჩრდილში მოექცევა, ასტრონომები უკვე ალაპარაკდნენ გაცილებით შთამბეჭდავ კოსმოსურ ობსერვატორიაზე, რომლის ფონზეც ორივე მათგანი „სამარცხვინოდ” გამოჩნდება. და რაც ყველაზე ამაღელვებელია, მან შეიძლება განსაზღვროს, რამდენად იშვიათი ან გავრცელებულია სიცოცხლე სამყაროში.
ნასამ ჰაბლის ყველაზე მასშტაბური ფოტო გამოაქვეყნა
ჰაბლის კოსმოსური ტელესკოპის მიერ შეგროვებული მონაცემების წყალობით ასტრონომებმა შეადგინეს სამყაროს ყველაზე მრავალფეროვანი და საოცრად ფერადი ფოტო. სურათს, რომელსაც „ჰაბლის ულტრაღრმა ველი 2014″ უწოდეს, ჰაბლის მიერ 10 წლის განმავლობაში (2003-2013) გადაღებული ფოტოებით აიწყო.
გალაქტიკების ცენტრში შეიძლება ჭიის ხვრელები მდებარეობდნენ
ფუდანის უნივერსიტეტის (შანხაი, ჩინეთი) მეცნიერებმა ზილონგ ლიმ და კოსიმო ბამბიმ უჩვეულო იდეა წამოაყენეს – ზემასიური შავი ხვრელები, რომლებიც ითვლება, რომ მრავალი გალაქტიკის ცენტრშია, შესაძლოა სინამდვილეში ჭიის ხვრელები იყვნენ. ჭიის ხვრელი, იგივე აინშტაინ-როზენის ხიდი, წარმოადგენს სამყაროში დროისა და სივრცის ორ წერტილს შორის არსებულ მოკლე გასასვლელს, ან შესაძლოა ორ სამყაროს შორის არსებულ კარიბჭეს, თუ გავითვალისწინებთ მულტისამყაროს თეორიებს.
გასული კვირა მეცნიერებაში [19.05-25.05]
● ფოტონები შესაძლოა, ჭიის ხვრელებით დროში მოგზაურობდნენ.
კემბრიჯის უნივერსიტეტის მეცნიერმა ლუკ ბაჩერმა გამოაქვეყნა ნაშრომი, რომელშიც აღწერა, თუ როგორ შეიძლება ჭიის ხვრელი იმდენი ხნით იყოს ღია, რომ მასში ფოტონი გაძვრეს. ჭიის ხვრელების იდეა პირველად ალბერტ აინშტაინმა და ნათან როზენმა წამოაყენეს 1935 წელს. ის ჰიპოთეტური, მორევის მსგავსი ხიდია, რომელიც მოგზაურს დროისა და სივრცის შეზღუდვებისგან თავის დაღწევის საშუალებას აძლევს. ჭიის ხვრელი შეიძლება იყოს პარალელურ სამყაროში გასასვლელი, თუმცა ასევე შეიძლება ამ სამყაროს დროისა და სივრცის ორი სხვადასხვა წერტილი დააკავშიროს. თუმცა ის არასტაბილურად და მოგზაურობისთვის არახელსაყრელად ითვლება. 1988 წელს კალიფორნიის ტექნოლოგიური ინსტიტუტის ჯგუფმა გამოთქვა აზრი, რომ უარყოფითი ენერგია ჭიის ხვრელს გააძლიერებდა, რადგან დადებითი მატერიას იზიდავს და მის დახურვას უწყობს ხელს, უარყოფითს კი საპირისპირო ეფექტი ექნება.
კოსმოსის საოცარი ფოტოები, რომლებიც მოყვარულმა ასტრონომმა გადაიღო
ერთი შეხედვით, ეს ფოტოები შეიძლება „ნასას” ტელესკოპებით გადაღებული გეგონოთ, მაგრამ სინამდვილეში მიჩიგანში მცხოვრებ 60 წლის მოყვარულ ასტრონომს ტერი ჰენკოკს ეკუთვნის და არა კოსმოსური ობსერვატორიიდან, არამედ სახლის უკანა მხარეს მდებარე ბაღიდან გადაიღო.
გასული კვირა მეცნიერებაში [6.01-12.01]
● აღმოაჩინეს ყველაზე ხნიერი გალაქტიკები.
ჰაბლისა და სპიცერის კოსმოსური ტელესკოპების მიერ ერთობლივად განხორციელებულმა დაკვირვებებმა აღმოაჩინა ყველაზე ადრეული გალაქტიკები. ისინი იმ პერიოდში ჩამოყალიბდნენ, როცა ვარსკვლავების ფორმირების პროცესები პიკში შედიოდა. ტელესკოპიდან გალაქტიკები ისეთი ფორმით ჩანან, როგორც 10 მილიარდი წლის წინ იყვნენ. ისინი განსხვავებულია ჩვენს წარმოდგენაში არსებული გალაქტიკებისგან – ზომით პატარები, ყველაზე დიდი კი „ირმის ნახტომის” მეათედი მასის მქონეა. არ გააჩნიათ სპირალური ან ელიფსური ფორმა, არამედ ვარსკვლავების არარეგულარული ფორმის კლასტერებს წარმოადგენენ. აღმოჩენილებს შორის არის 13 მილიარდი წლის 4 გალაქტიკა, რომლებიც „ირმის ნახტომზე” 50-ჯერ სწრაფად ყალიბდებოდნენ. „ნასა” მალე დაიწყებს ადრეული გალაქტიკების უფრო დაწვრილებით შესწავლას, 2018 წელს კი ამ მისიას ჯეიმს ვების კოსმოსური ტელესკოპი განაგრძობს.
გასული კვირა მეცნიერებაში [16.12-22.12]
● სიახლე დაბერებასთან ბრძოლაში.
ამერიკელი და ავსტრალიელი მეცნიერების ჯგუფმა აღმოაჩინა მეტაბოლური ნაერთი, რომელიც თაგვებზე გამოიცადა. ექსპერიმენტის ობიექტებს არამარტო გაუუმჯობესდათ კუნთების მოქმედება, აგრეთვე შეუბრუნდათ დაბერების ეფექტები. ასაკში შესვლასთან ერთად, როგორც წესი, კუნთები სუსტდებიან და ჰარმონიულობას კარგავენ, ზოგჯერ ვეღარ მოიხმარენ ინსულინს და გლუკოზის ნაკლებობის გამო გადადიან პასიურ მდგომარეობაში. ათლეტებიც კი რაღაც დროის შემდეგ ფორმას კარგავენ და მდგომარეობა უუარესდებათ. მეცნიერები თაგვებზე იმ იმედით ატარებდნენ ცდებს, რომ ჩონჩხის კუნთებში დაბერებას შეაფერხებდნენ. შოკისმომგვრელი იყო იმის ნახვა, რომ მათმა მეთოდმა დაბერება შეაბრუნა და თაგვებმა გაახალგაზრდავება დაიწყეს. დასუსტებული მუსკულატურის მქონე თაგვი ერთ კვირაში აქტიურ და მოძრავ არსებად იქცა. 2014 წელს ცდები უკვე ადამიანებზე დაიწყება. თუკი შედეგები ანალოგიურად წარმატებული იქნება, 60 წლის ადამიანს დაახლოებით 40 წლით გააახალგაზრდავებენ.
გალაქტიკები
გალაქტიკა წარმოადგენს კოსმოსში არსებულ სისტემას, რომელიც შედგება მტვრისგან, აირისგან და უამრავი ვარსკვლავისგან. გალაქტიკების ზუსტი რიცხვის დადგენა ჯერჯერობით ვერ ხერხდება – მხოლოდ დაკვირვებად სამყაროში მათი რაოდენობა სავარაუდოდ 100 მილიარდია. ამ სისტემებიდან ზოგიერთი ჩვენს „ირმის ნახტომს” ჰგავს, ზოგიც ძალიან განსხვავებულია.
სტივენ ჰოკინგი სამყაროს შესახებ
კითხვები, რომლებსაც ცნობილმა მეცნიერმა, სტივენ ჰოკინგმა გასცა პასუხები 2008 წელს TED-ის კონფერენციაზე:
* საიდან მოვდივართ ჩვენ?
* როგორ გაჩნდა სამყარო?
* მარტო ვართ სამყაროში?
* არის სიცოცხლე სადმე, დედამიწის გარდა?
* როგორია ადამიანების მომავალი?
განაგრძე კითხვა
ჩრდილოეთის ციალი 