ლექცია ჩვილ სამყაროებზე. პროფესორი გია დვალი ამ ლექციაში ხსნის, რა ვიცით სამყაროს წარმოშობაზე, საიდან ვიგებთ, რა მოხდა დიდი აფეთქების შემდგომ და როგორ შეიძლება შეიქმნას სამყარო, მათ შორის ჩვენ მიერ (შესაბამისი ტექნოლოგიის პირობებში).
ჭდე: სამყარო
გასული კვირა მეცნიერებაში [6.01-12.01]
● აღმოაჩინეს ყველაზე ხნიერი გალაქტიკები.
ჰაბლისა და სპიცერის კოსმოსური ტელესკოპების მიერ ერთობლივად განხორციელებულმა დაკვირვებებმა აღმოაჩინა ყველაზე ადრეული გალაქტიკები. ისინი იმ პერიოდში ჩამოყალიბდნენ, როცა ვარსკვლავების ფორმირების პროცესები პიკში შედიოდა. ტელესკოპიდან გალაქტიკები ისეთი ფორმით ჩანან, როგორც 10 მილიარდი წლის წინ იყვნენ. ისინი განსხვავებულია ჩვენს წარმოდგენაში არსებული გალაქტიკებისგან – ზომით პატარები, ყველაზე დიდი კი „ირმის ნახტომის” მეათედი მასის მქონეა. არ გააჩნიათ სპირალური ან ელიფსური ფორმა, არამედ ვარსკვლავების არარეგულარული ფორმის კლასტერებს წარმოადგენენ. აღმოჩენილებს შორის არის 13 მილიარდი წლის 4 გალაქტიკა, რომლებიც „ირმის ნახტომზე” 50-ჯერ სწრაფად ყალიბდებოდნენ. „ნასა” მალე დაიწყებს ადრეული გალაქტიკების უფრო დაწვრილებით შესწავლას, 2018 წელს კი ამ მისიას ჯეიმს ვების კოსმოსური ტელესკოპი განაგრძობს.
10 უჩვეულო ფაქტი ფარდობითობიდან კვანტურ ფიზიკამდე
ფიზიკა მეცნიერების უცნაური დარგია და ამაზე ორი აზრი არ არსებობს. სწორედ აქ აღმოაჩენთ, რომ ნაწილაკები შეიძლება სულაც არ იმყოფებოდნენ ერთ ადგილზე და ალბათობის სახით არსებობდნენ. დრო იცვლება იმის მიხედვით, რამდენად სწრაფად მოძრაობთ. კატა ერთდროულად ცოცხალიცაა და მკვდარიც, სანამ ყუთს არ გახსნით. წარმოგიდგენთ ყველაზე უჩვეულო ფაქტებს ფიზიკის სამყაროდან, რომელიც კოსმოლოგმა და მწერალმა მარკუს ჩოუნმა შეკრიბა.
გასული კვირა მეცნიერებაში [9.12-15.12]
● ჩინეთმა წარმატებულად დასვა როვერი მთვარეზე.
ჩინეთმა თავისი პირველი რობოტული მოდული დასვა მთვარეზე. აშშ-ისა და სსრკ-ის შემდეგ ის გახდა მესამე ქვეყანა, რომელმაც მოახერხა დედამიწის ციურ თანამგზავრზე დაშვება. ხომალდმა Chang’e 3-მა და მისმა როვერმა Yutu-მ 37 წლიანი პაუზა დაარღვიეს. აქამდე ჩინეთს ორი მისია ჰქონა მთვარეზე გაშვებული, თუმცა ისინი მხოლოდ გარს უვლიდნენ მას. როვერი მუშაობს მზის ენერგიაზე, აღჭურვილია კამერებით, რადარული სისტემით და სამეცნიერო ხელსაწყოებით. ჩანგ’ი მთვარის ქალღმერთია ჩინურ მითოლოგიაში, მის პატივსაცემად ერქვა სახელი წინა ორ მისიასაც: Chang’e 1 და Chang’e 2. რაც შეეხება იუტუს, ის მთვარეზე მცხოვრები კურდღელია და ქალღმერთს ეკუთვნის.
არის თუ არა ჩვენი სამყარო კომპიუტერული სიმულაცია?
ფილოსოფოსები ჯერ კიდევ პლატონის დროიდან ეჭვობდნენ, რომ სამყარო, რომელშიც ჩვენ ვცხოვრობთ, რეალური არაა. კომპიუტერების განვითარებასთან ერთად ეს იდეა ისევ გამოვიდა დღის სინათლეზე და ახალი მიმართულება შეიძინა. ამას ხელი შეუწყო ზოგიერთმა ფილმებმაც, როგორიცაა „დასაწყისი”, „ბნელი ქალაქი” და „მატრიცის” ტრილოგია. რამდენად შესაძლებელია, ჩვენ უბრალოდ კომპიუტერულ სიმულაციაში ვცხოვრობდეთ? წარმოგიდგენთ ამ მოსაზრების მხარდამჭერ არგუმენტებს.
გასაოცარი მეცნიერული ფაქტები
ასე გამოიყურება ცარცი მიკროსკოპში.
ვარსკვლავები უფრო მეტია თუ ქვიშის მარცვლები?
კარლ სეიგანის ცნობილი ფრაზის მიხედვით, სამყაროში ვარსკვლავების რაოდენობა უფრო მეტია, ვიდრე დედამიწის ყველა სანაპიროზე არსებული ქვიშის მარცვლები. სავარაუდოდ ეს მეტაფორა იყო, მაგრამ რა მოხდება, თუკი პირდაპირი მნიშვნელობით გავიგებთ? მართლაც, რომელია უფრო მეტი?
10 მნიშვნელოვანი საკითხი უცხოპლანეტელების შესახებ
ამ მომენტში ძნელია დაზუსტებით თქმა, მარტონი ვართ სამყაროში თუ ჩვენ გარდა სხვაგანაც არის სიცოცხლე. უცხოპლანეტელების თემა მრავალი ადამიანის ინტერესის სფეროა და დროთა განმავლობაში გარკვეული შეხედულებებიც ჩამოყალიბდა, რომელთა მიხედვითაც ისინი დიდწილად ჩვენი მსგავსნი არიან. ზოგადი აზრის განვითარებაში თავისი როლი ითამაშა ფილმებმა და ხელოვნების სხვა დარგებმა. მოდი, დროებით ჩავთვალოთ, რომ კაცობრიობამ მიაღწია განვითარების იმ დონეს, რომ გაუჩნდა შანსი, დაამყაროს პირველი კონტაქტი უცხოპლანეტურ სახეობასთან ან ცივილიზაციასთან. რა დასკვნები შეგვიძლია გავაკეთოთ მათ შესახებ? რა საკითხებით უნდა დავინტერესდეთ პირველ რიგში? არსებობს რამდენიმე ფაქტორი, რომლებიც როგორც მეცნიერებაში, ისე სამეცნიერო ფანტასტიკაში წამყვან ადგილს იკავებს.
დიდი აფეთქების ხმა
2001 წელს ამერიკელმა პროფესორმა ფიზიკოსმა ჯონ კრამერმა გამოუშვა აუდიო სიმულაცია სახელწოდებით „დიდი აფეთქების ხმა”. ახალი ინფორმაციისა და ტექნოლოგიის მეშვეობით მან ცოტა ხნის წინ მოახდინა სიმულაციის გაუმჯობესება და დახვეწა. ხმა, რომელსაც ვიდეოში მოისმენთ, სავარაუდოდ დიდწილად მსგავსია დიდი აფეთქებიდან 760 000 წლის განმავლობაში სამყაროში არსებული ბგერებისა. ის ეყრდნობა ევროპული კოსმოსური სააგენტოს პლანკის მისიის მონაცემებს, რომლის მეშვეობითაც მოხდა კოსმოსური მიკროტალღოვანი ფონის გამოკვლევა და სამყაროს ადრეულ ეტაპზე გავრცელებული ხმოვანი ტალღების აღდგენა.
ჰყავს თუ არა სამყაროს შემოქმედი?
კოლოსალური სილამაზე და შიშის მომგვრელი კომპლექსურობა – რისი შედეგია სამყაროს საოცრებები, კოსმოსური შემთხვევითობის თუ გონიერი შემოქმედების? საუკუნეების განმავლობაში რელიგიასა და მეცნიერებას მწვავე უთანხმოება ჰქონდათ. ამჟამად მეცნიერება აქტიურად იკვლევს ამ საკითხს და ფიზიკოსების ნაწილი ფიქრობს, რომ გასაღები მათემატიკაშია, ნევროლოგების აზრით, ის ტვინში იმალება, პროგრამისტები კი თვლიან, რომ ღმერთი ერთ-ერთი მათგანია და ჩვენი სამყარო სხვა არაფერია, თუ არა მის მიერ შექმნილი სიმულაცია.
ჩრდილოეთის ციალი 