ადამიანებზე ექსპერიმენტების ჩატარება ალბათ მუდმივად საკამათო თემა იქნება. ერთი მხრივ, ამ გზით ადამიანის სხეულზე მეტ ინფორმაციას ვიღებთ, რაც მომავალში გამოგვადგება, მეორე მხრივ კი ეთიკური საკითხების პრობლემა წამოიჭრება. როგორც ცივილიზებულ ადამიანებს, გვიწევს ამ ორის დაბალანსება და ოქროს შუალედის პოვნა. შესაბამისად, ექსპერიმენტები მის ობიექტებს მინიმალურ ან ნულოვან ზიანს უნდა აყენებდნენ. თუმცა საქმე ყოველთვის ასე იდეალურად არაა და ხშირად სრულიად საწინააღმდეგო რამეებიც ხდება. ქვემოთ მოყვანილ სადისტურ ექსპერიმენტებში ადამიანებს მხოლოდ ლაბორატორიის თაგვის ფუნქცია ჰქონდათ იმათგან, ვინც გადაწყვიტა, ღმერთის როლი ეთამაშა.
ჭდე: მორალი
ფილოსოფიური დილემები, რომლებიც აუცილებლად დაგაფიქრებთ
● პატიმრის დილემა
ცნობილია, როგორც თამაშის თეორიის პრობლემა, მასში დაკავებულს უწევს რთული არჩევნის გაკეთება: დუმილი ან აღიარება. სიტუაცია ასეთია: ორი დამნაშავე დააკავეს და იზოლირებულ საკნებში მოათავსეს ბანკების ძარცვის ბრალდებით. გამომძიებელი თითოეულს ასეთ წინადადებას სთავაზობს – შეგიძლია, ყველაფერი აღიარო ან დუმილის უფლება გამოიყენო. თუ შენ აღიარებ და შენი პარტნიორი ჩუმად იქნება, ყველა ბრალდებას მოგიხსნი, მას კი დიდი ხნით პატიმრობა ელის. მსგავსადვე, თუ ის დაწერს აღიარებით ჩვენებას და შენ ჩუმად იქნები, ის გათავისუფლდება და შენ დაისჯები. თუ ორივე გამოტყდებით, ვერ გაგათავისუფლებთ, მაგრამ სასჯელი ხანგრძლივი არ იქნება. ხოლო თუ არცერთი გამოტყდებით, მხოლოდ სიმბოლურ სასჯელს მიიღებთ ცეცხლსასროლი იარაღის ტარებისთვის.
უკვდავების უარყოფითი მხარეები
ცხოვრებაში ერთხელ მაინც ალბათ ყველას გიფიქრიათ, რა მოხდებოდა, ადამიანები რომ უკვდავები ვიყოთ. ერთი შეხედვით, ეს არაჩვეულებრივი პერსპექტივაა – არანაირი სიკვდილის შიში, მრავალი საოცარი რამის გამოცდა, ადამიანური პროგრესის თვალყურის დევნება და მასში მონაწილეობა, მსოფლიოს მოვლა და სხვა მრავალი რამ, რასაც შეზღუდული სიცოცხლის მანძილზე ვერ ვახერხებთ. მაგრამ ისევე როგორც ყველაფერს, უკვდავებასაც გააჩნია ნეგატიური მხარე, რომელსაც ამ პოსტში გაეცნობით. სიაში წარმოდგენილია ეთიკური, სოციალური და ფსიქოლოგიური პრობლემები, რომლის გამოცდაც სავარაუდოდ მოუწევთ უკვდავ არსებებს. სიტყვა „უკვდავი” ამ შემთხვევაში აღნიშნავს მდგომარეობას, როცა ადამიანს არ ემუქრება ბუნებრივი მიზეზით სიკვდილი (სხეულის დაუძლურება, ავადმყოფობა და ა.შ.).
8 ფილოსოფიური კითხვა, რომლებსაც შესაძლოა, ვერასდროს ვუპასუხოთ
ფილოსოფია ხშირად ისეთ საკითხებს ეხება, რომლებიც მეცნიერების სფეროს მიღმაა. ფილოსოფოსებს შეუძლიათ იმსჯელონ ყველაფერზე, დაწყებული მეტაფიზიკიდან დამთავრებული მორალით, რაც იმას ნიშნავს, რომ მათ აქვთ შანსი, ნათელი მოჰფინონ ზოგიერთ უძველეს და უმნიშვნელოვანეს ეგზისტენციალურ საკითხებს. თუმცა მიუხედავად ამისა, არსებობს რიგი კითხვები, რომლებსაც ალბათ ვერასდროს გაეცემა ზუსტი პასუხი, რადგან ადამიანის გაგების უნარის მიღმა დგას.
10 ყველაზე არაეთიკური ფსიქოლოგიური ექსპერიმენტი
ფსიქოლოგია შედარებით ახალგაზრდა მეცნიერებაა, რომელმაც განსაკუთრებული პოპულარობა მეოცე საუკუნეში მოიპოვა. ადამიანის ქცევისა და აზროვნების პროცესის შესასწავლად მრავალი ექსპერიმენტი ჩატარდა, რასაც მოჰყვა ის, რომ ზოგიერთი ფსიქოლოგი ძალიან შორს წავიდა და დაკვირვებისას გადაუხვია ეთიკურ ნორმებსა და სტანდარტებს. თუმცა ამ ყველაფერს ერთი დადებითი თვისებაც ჰქონდა – ფსიქოლოგიის მეცნიერებას ახალი აღმოჩენები შემატა.
ცხოველური მორალი?
მონაკვეთი National Geographic-ის ყველაზე საოცარი მომენტებიდან. იმპალა ნიანგის ყბებში აღმოჩნდება, მაგრამ ჰიპოპოტამი მას ეხმარება. უბრალოდ ინსტინქტი თუ ცხოველების მორალი?
მორალური დილემები #3
რა არის კარგი და რა ცუდი, ამაზე ხშირად კამათობენ ადამიანები, თუმცა ზოგჯერ პასუხი ბუნდოვანია. არსებობს შემთხვევები, რომლებსაც მორალურ დილემებს (ასევე ეთიკურ პარადოქსებს) უწოდებენ.
განაგრძე კითხვა
მორალური დილემები #2
რა არის კარგი და რა ცუდი, ამაზე ხშირად კამათობენ ადამიანები, თუმცა ზოგჯერ პასუხი ბუნდოვანია. არსებობს შემთხვევები, რომლებსაც მორალურ დილემებს (ასევე ეთიკურ პარადოქსებს) უწოდებენ.
განაგრძე კითხვა
მორალური დილემები
რა არის კარგი და რა ცუდი, ამაზე ხშირად კამათობენ ადამიანები, თუმცა ზოგჯერ პასუხი ბუნდოვანია. არსებობს შემთხვევები, რომლებსაც მორალურ დილემებს (ასევე ეთიკურ პარადოქსებს) უწოდებენ.
განაგრძე კითხვა
ჩრდილოეთის ციალი 