● ვითარდება შიზოფრენიის სამკურნალო ბიონიკური ხელსაწყო.
მეცნიერები ავითარებენ პირველ ბიონიკურ იმპლანტანტს, რომელიც ხელშემწყობი იქნება გონებრივი დაავადებების მკურნალობაში. შემდეგი სამი წლის განმავლობაში პროფესორი ქსუ-ფენგ ჰუანგი და მისი კოლეგები ავსტრალიის ვოლონგონგის უნივერსიტეტიდან იმუშავებენ იმპლანტანტზე, რომელიც მნიშვნელოვნად შეამსუბუქებს შიზოფრენიის სიმპტომებს. შიზოფრენია მსოფლიოს 1%-ს სჭირს, ამ დროს ტვინის სტრუქტურული ანომალიები ნეირონებს ნორმალურად ფუნქციონირებაში ხელს უშლის. მის ჩამოყალიბებაში თავისი როლი აქვს გენეტიკასა და გარემოს. მხოლოდ აშშ-ში შიზოფრენიის სამედიცინო ხარჯები წელიწადში 22 მილიარდ დოლარზე მეტია. იმპლანტანტი მოთავსდება ტვინის შუბლის წილში და მოახდენს ნეირონების სტიმულირებას. ის დამზადებული იქნება ორგანული პოლიმერებისგან, რომლის ეფექტურობაც კუნთებისა და ნერვული ქსოვილების სტიმულირებაში უკვე გამოცდილია.
ჭდე: მეცნიერება
გასული კვირა მეცნიერებაში [11.11-17.11]
● პლანეტარული ობიექტი, რომელიც წყალში იტივტივებს.
პლანეტების შემსწავლელმა მეცნიერმა მაიკლ ბრაუნმა სიმკვრივე გაუზომა კოიპერის სარტყელში მდებარე პლანეტარულ სხეულს, რომლის სიგანეც 650 კმ-ია და აღმოაჩინა, რომ მას წყალზე დაბალი მაჩვენებელი აქვს. ამ ციურ სხეულს „2002 UX25″ ეწოდება და მზის სისტემის ჯუჯა პლანეტის კანდიდატს წარმოადგენს. მან შეიძლება შეცვალოს ამჟამინდელი წარმოდგენა პლანეტების ფორმირების თეორიაზე. ტრადიციულად მიიჩნეოდა, რომ პლანეტები მზის გარშემო მოძრავი მტვრის გროვისგან ყალიბდებოდნენ. შემდეგ კი დროთა განმავლობაში მტვრის ნაწილაკების შეკავშირებით მიიღებოდა უფრო მყარი და გამძლე მასალა. თუკი ეს შეხედულება სწორია, მაშინ კოიპერის სარტყელში ყველა პლანეტას მსგავსი სიმკვრივე უნდა ჰქონდეს. მაგრამ აღმოჩნდა, რომ პატარა სხეულები წყალზე ნაკლებად მკვრივები არიან. თავიდან ეს იმით ახსნეს, რომ დიდი ობიექტები მეტი გრავიტაციული ძალის გამო ნაწილაკებს უფრო მჭიდროდ აკავშირებენ ერთმანეთთან. მაგრამ 2002 UX25 საშუალო ზომისაა და მისი სიმკვრივე არა შუალედური, არამედ პატარა სხეულების მსგავსია. მეცნიერთა ნაწილი ვარაუდობს, რომ ამის მიზეზი შემცველობაში ყინულის დიდი რაოდენობაა.
გასული კვირა მეცნიერებაში [4.11-10.11]
● მინის წარმოებამ შესაძლოა, რადიოაქტიური ნარჩენები შეამციროს.
ბირთვული ენერგიის წარმოება ითვლება უფრო უსაფრთხოდ და აქვს ნაკლები ნარჩენი, ვიდრე ქვანახშირისა და ბუნებრივი აირის დამუშავების შემთხვევაშია, თუმცა ეს მცირეოდენი ნარჩენიც კი ძალიან სახიფათოა. უყურადღებოდ მოქცევის შემთხვევაში შეიძლება ადამიანებში სიმსივნეები, ეკოსისტემაში კი მკვეთრად ნეგატიური ეფექტები გამოიწვიოს. ამჟამად ნარჩენებს ბეტონის ცისტერნებში ინახავენ, რაც დიდ ხარჯებთანაა დაკავშირებული – სანამ უვნებელი გახდება, შეიძლება ასობით ათასი წელი გავიდეს. თუმცა ახალი ტექნოლოგიით შესაძლოა ნარჩენების რაოდენობა სერიოზულად შემცირდეს. შეფილდის უნივერსიტეტის მკვლევართა ჯგუფმა აჩვენა, რომ მეტალურგიულ ღუმელში პლუტონიუმის ნარჩენების შერევა რკინის შლაკებთან (ანუ ვიტრიფიკაცია), რომლებიც ფოლადის წარმოების შემდეგ რჩება, წარმოქმნის ახალი ტიპის მინას, რაც რადიაციული ნარჩენების რაოდენობას შეამცირებს 85-95%-ით. მსოფლიო მასშტაბით, ყოველ წელს 200 000 კუბური მეტრი ნარჩენი მიიღება. თუკი მას გარდაქმნიან მინად, მნიშვნელოვნად შემცირდება ხარჯები და ბირთული ენერგიის წარმოება კიდევ უფრო უსაფრთხო გახდება.
გასული კვირა მეცნიერებაში [28.10-3.11]
● ავსტრალიაში 3 ახალი სახეობა აღმოაჩინეს.
ჩრდილო-აღმოსავლეთ ავსტრალიაში ჩატარებულმა ექსპედიციამ, რომელსაც ხელმძღვანელობდნენ ჯეიმს კუკის უნივერსიტეტის პროფესორი დოქტორი კონრად ჰოსკინი და ნეიშენალ ჯეოგრაფიკის ფოტოგრაფი და ჰარვარდის უნივერიტეტის მკვლევარი დოქტორი ტიმ ლამანი, სამი ახალი სახეობა აღმოაჩინა. ამ ნაკლებად გამოკვლეულ რეგიონში უცნობ ფოთლისკუდიან გეკონს, ოქროსფერ ხვლიკსა და ქვებზე მობინადრე ბაყაყს წააწყდნენ. ისინი სამყაროს დანარჩენი ნაწილისგან მილიონობით წლების განმავლობაში იყვნენ იზოლირებულნი და უნიკალური შტრიხები ჩამოუყალიბდათ.
მეცნიერები გადაშენებული ცხოველების გაცოცხლებას აპირებენ
მეცნიერები აქტიურად მსჯელობენ 24 გადაშენებული ცხოველის აღდგენასა და დედამიწაზე დაბრუნებაზე, თუმცა ეს არ იქნება იურული პერიოდის პარკის მსგავსი მოვლენა, რადგან მკვლევართა თქმით, დინოზავრების დნმ-ი ამ პროექტისთვის ძალიან ძველია. კონკრეტული სახეობები მეცნიერებმა განიხილეს ვაშინგტონში TEDx კონფერენციაზე, რომელსაც National Geographic-ი ასპონსორებდა.
ჰყავს თუ არა სამყაროს შემოქმედი?
კოლოსალური სილამაზე და შიშის მომგვრელი კომპლექსურობა – რისი შედეგია სამყაროს საოცრებები, კოსმოსური შემთხვევითობის თუ გონიერი შემოქმედების? საუკუნეების განმავლობაში რელიგიასა და მეცნიერებას მწვავე უთანხმოება ჰქონდათ. ამჟამად მეცნიერება აქტიურად იკვლევს ამ საკითხს და ფიზიკოსების ნაწილი ფიქრობს, რომ გასაღები მათემატიკაშია, ნევროლოგების აზრით, ის ტვინში იმალება, პროგრამისტები კი თვლიან, რომ ღმერთი ერთ-ერთი მათგანია და ჩვენი სამყარო სხვა არაფერია, თუ არა მის მიერ შექმნილი სიმულაცია.
მითოლოგიური რწმენები და მათი ლოგიკური ახსნები
საუკუნეების განმავლობაში კაცობრიობას მრავალი მითოლოგიური ქმნილებისა და უცნაური მოვლენების სწამდა, მათგან ზოგიერთი კი მრავალ ცივილიზაციაში ფიგურირებს, მიუხედავად იმისა, რომ ამ ცივილიზაციებს ერთმანეთთან კონტაქტი არ ჰქონიათ. თუმცა მითების მსგავსება არ ნიშნავს, რომ ეს მოვლენები რეალურია. უფრო სავარაუდოა, რომ ისინი წარმოადგენს ადამიანური სწრაფვის შედეგს, აეხსნათ მათთვის გაუგებარი ფენომენები, რის გამოც მითებს სხვადასხვანაირი ვარიაციები ეძლეოდათ. თანამედროვე ცოდნის საფუძველზე ზოგიერთ მითოლოგიურ რწმენას მოეძებნება ლოგიკური მეცნიერული ახსნა.
ქვეცნობიერის საიდუმლოებები
თქვენს თავებში გამოუკვლევი სამყარო იმალება. მასში ინახება ყველანაირი ინფორმაცია – რა იცით, რას გრძნობთ, ფიქრები, რომლებზეც წარმოდგენაც კი არ გაქვთ. დღესდღეობით მეცნიერება ჩვენი გონების მიუწვდომელ სიღრმეებს იკვლევს, რათა დაადგინოს მისი რეალური ძალა და ქვეცნობიერის საიდუმლოებები ამოხსნას.
ქვეცნობიერი წარმოადგენს ჩვენი ძირითადი შიშებისა და სურვილების წყაროსა და სიზმრების სათავეს, ეს არის ადგილი, სადაც ჩვენი ალტერ ეგო იმალება. თუმცა თანამედროვე ნეირომეცნიერების კვლევების შედეგად აშკარა ხდება, რომ ქვეცნობიერი აკონტროლებს ცხადში მიმდინარე ყველა მომენტს. თუკი სრულად შევიცნობთ ჩვენი გონების იდუმალ მხარეებს, შეგვეძლება გავხდეთ უფრო ჭკვიანები, ჯანმრთელები და შემოქმედებითები, ვიდრე ოდესმე წარმოგვედგინა.
8 ფილოსოფიური კითხვა, რომლებსაც შესაძლოა, ვერასდროს ვუპასუხოთ
ფილოსოფია ხშირად ისეთ საკითხებს ეხება, რომლებიც მეცნიერების სფეროს მიღმაა. ფილოსოფოსებს შეუძლიათ იმსჯელონ ყველაფერზე, დაწყებული მეტაფიზიკიდან დამთავრებული მორალით, რაც იმას ნიშნავს, რომ მათ აქვთ შანსი, ნათელი მოჰფინონ ზოგიერთ უძველეს და უმნიშვნელოვანეს ეგზისტენციალურ საკითხებს. თუმცა მიუხედავად ამისა, არსებობს რიგი კითხვები, რომლებსაც ალბათ ვერასდროს გაეცემა ზუსტი პასუხი, რადგან ადამიანის გაგების უნარის მიღმა დგას.
ხშირად დასმული კითხვები ევოლუციის თეორიაზე
#1 ძირითადი საკითხები
რა არის ევოლუცია?
ბიოლოგიური ევოლუცია აღნიშნავს პოპულაციაში დროთა განმავლობაში მომხდარი ცვლილებების ერთობლიობას. ეს ცვლილებები მიმდინარეობს გენეტიკურ დონეზე, როცა ორგანიზმის გენები განიცდიან მუტაციებს და/ან სხვადასხვა გზებით ერთიანდებიან გამრავლების პროცესში და გადაეცემიან მომავალ თაობებს. ზოგჯერ ცალკეული ორგანიზმები ავითარებენ ახალ თვისებებს, რაც ადგილობრივი გარემოს პირობებში უპირატესობას აძლევს მათ გადარჩენისა და გამრავლების საკითხში. ეს უპირატესობა თანდათან მტკიცდება პოპულაციაში, ხოლო უპირატესობის არმქონე ინდივიდების რაოდენობა მცირდება. ამ პროცესს ბუნებრივი გადარჩევა (სელექცია) ეწოდება. არაგენეტიკური ცვლილებები, რომლებიც ორგანიზმში ხდება სიცოცხლის განმავლობაში, მაგალითად ვარჯიშის შედეგად კუნთოვანი მასის ზრდა, არ გადაეცემა მომდევნო თაობებს და არ წარმოადგენს ევოლუციის მაგალითს.
ჩრდილოეთის ციალი 