ეს ლექცია ეხება შემდეგ საკითხს – შეგვიძლია მომავლის წინასწარმეტყველება თუ ის თვითნებური და შემთხვევითია? უძველეს დროში სამყარო საკმაოდ თვითნებური ჩანდა. ისეთი კატასტროფები, როგორიცაა წყალდიდობები და დაავადებები, ყველანაირი გაფრთხილების თუ დაკვირვებადი მიზეზის გარეშე ხდებოდა. პრიმიტიულმა ხალხმა ეს ბუნებრივი მოვლენები დაუკავშირა უცნაური და ახირებული ღმერთებისა და ქალღმერთების პანთეონს. არ არსებობდა რაიმე გზა მათი მოქმედების წინასწარ ამოსაცნობად, ამიტომ ერთადერთი იმედი იყო მათთვის საჩუქრების მიძღვნა ან რაიმე ქმედებით გულის მოლბობა. ბევრი ადამიანი დღესაც ანალოგიურად იქცევა და ასე ცდილობს წარმატების მოპოვებას. მაგალითად, მზად არიან რაღაც გააკეთონ იმისთვის, რომ გამოცდაში უმაღლესი ქულა მიიღონ ან მართვის მოწმობა ჩააბარონ.

განაგრძე კითხვა

ღრმად ჩაისუნთქეთ და მოემზადეთ: გჯერათ თუ არა, ხანდახან მეცნიერებიც ცდებიან. მეცნიერებაზე შეყვარებულ ადამიანებს ზოგჯერ ისინი სრულყოფილები ჰგონიათ, ხშირად ვახდენთ მათი, როგორც ექსპერტების, ციტატების მოყვანას მხარდამჭერ არგუმენტებად, ჩვენი მოსაზრების გასამყარებლად ვამბობთ, რომ ეს «მეცნიერულად დამტკიცებულია» და ა.შ. მაგრამ მეცნიერებიც ადამიანები არიან და არც ისე სამართლიანია, მათ შეცდომის დაშვება ავუკრძალოთ. წარმოგიდგენთ მეცნიერების ისტორიაში დაშვებულ ტოპ 10 შეცდომას, რომლებიც „დისქავერმა” შეკრიბა.

განაგრძე კითხვა

რითი განსხვავდება მეცნიერული ჰიპოთეზა, თეორია და კანონი?

მეცნიერული სტატიების კითხვისას ხშირად შეხვდებით ამ სამ ტერმინს. მეცნიერულ საზოგადოებაში თითოეულს თავისი სპეციფიკური მნიშვნელობა გააჩნია და განსხვავდება საზოგადოებაში დამკვიდრებულისგან. ამის გამო ხშირად ხდება, რომ მეცნიერებასთან არც ისე ახლოს მყოფი ადამიანები მათ არასწორი მნიშვნელობით იგებენ.

განაგრძე კითხვა

სტატია წარმოადგენს ლექციის თარგმანს, რომელიც პროფესორმა სტივენ ჰოკინგმა წაიკითხა კალიფორნიის უნივერსიტეტში 2007 წლის 13 მარტს.

ცენტრალურ აფრიკაში მცხოვრები ბოშონგოს ტომის წევრების აზრით, დასაწყისში იყო მხოლოდ წყვდიადი, წყალი და დიდი ღმერთი ბუმბა. ერთ დღეს ბუმბამ მუცელში ტკივილი იგრძნო და მზე ამოანთხია. მზემ წყლის ნაწილი დააშრო და ხმელეთი გამოაჩინა. ბუმბამ, რომელსაც ჯერ კიდევ სტანჯავდა ტკივილი, ამის შემდეგ მთვარე, ვარსკვლავები და ცხოველები ამოუშვა. ლეოპარდი, ნიანგი, კუ და საბოლოოდ ადამიანიც.

განაგრძე კითხვა

როგორც იცით, 23 სექტემბერს “ცერნის” მეცნიერებმა ექსპერიმენტის შედეგებში მიღებული ანომალიის შესახებ გაავრცელეს განცხადება – ელემენტარულმა ნაწილაკებმა ნეიტრინოებმა გადააჭარბეს სიჩქარის ზღვრად მიჩნეულ მაჩვენებელს. ამ საკითხთან დაკავშირებით მეცნიერთა პოზიცია გაიყო, ზოგის აზრით, წინასწარ რაიმის თქმა რთული იყო და ექსპერიმენტს გადახედვა სჭირდებოდა, ზოგი კი მიიჩნევდა, რომ “ცერნის” ფიზიკოსები გამოთვლებში შეცდნენ. თუმცა გუშინ, 18 ნოემბერს, “ცერნმა” კიდევ ერთი განცხადება გაავრცელა – მათ ექსპერიმენტი გაიმეორეს და ისევ იგივე შედეგი მიიღეს.

განაგრძე კითხვა

გუშინ, 23 სექტემბერს ცერნის მეცნიერებმა სენსაციური განცხადება გაავრცელეს – ლაბორატორიულ პირობებში მათ დაკვირვება მოახდინეს ნეიტრინოებზე, რომლებმაც გადააჭარბეს სიჩქარის ზღვრად მიჩნეულ მაჩვენებელს – 299 792 კმ/წამს. ჟენევაში არსებული ნაწილაკების მასიური ამაჩქარებლის (დიდი ადრონული კოლაიდერი) ამოქმედების შემდგომ მათ 730 კმ დაფარეს 60 ნანოწამით უფრო სწრაფად, ვიდრე ამას სინათლის სხივი მოახერხებდა. 60 ნანოწამი დროის ძალიან პატარა და უმნიშვნელო მონაკვეთია, თუმცა ამ ექსპერიმენტში საკმაოდ დიდი მაჩვენებელი გამოდგა, რადგან კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენა აინშტაინის ფარდობითობის თეორია.

განაგრძე კითხვა

1955 წლის 18 აპრილს 76 წლის ასაკში გარდაიცვალა უდიდესი მათემატიკოსი და ფიზიკოსი, ალბერტ აინშტაინი. მის სხეულს კრემაცია გაუკეთეს, ტვინი კი 7 საათის შემდეგ, დილით, პრინსტონის უნივერსიტეტის პათოლოგანატომმა ტომას ჰარვეიმ ამოიღო და შეინახა. დროთა განმავლობაში XX საუკუნის გენიოსის ტვინი იქცა მრავალი კვლევისა და სპეკულაციის ობიექტად. მის ტვინში არსებულ ნორმებსა თუ გადახრებზე დაყრდნობით ცდილობდნენ, ეპოვათ გასაღები გენიოსობისკენ.
განაგრძე კითხვა

თამამად შეიძლება ითქვას, რომ ამ სურათზე ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული შეხვედრაა აღბეჭდილი – მასზე ვხედავთ XX საუკუნის უჭკვიანეს ადამიანებს. თუმცა ამ ადამიანთა უმეტესობა ფართო საზოგადოებისთვის უცნობია, ერთი შეხედვით მხოლოდ აინშტაინის, ბორისა და კიურის ამოცნობაა ადვილი. ამ პირონებათაგან უმეტესობამ მოგვიანებით ნობელის პრიზი აიღო ფიზიკის ან ქიმიის დარგში.
განაგრძე კითხვა