ყოველდღიურად ვაწყდებით ისეთ პრობლემებს, როგორიცაა კლიმატის ცვლილება ან ვაქცინების უსაფრთხოება, სადაც გვიწევს, ვუპასუხოთ კითხვებს, რომელთა პასუხებიც მეტწილად მეცნიერულ ინფორმაციაზეა დამოკიდებული. მეცნიერები გვეუბნებიან, რომ დედამიწა თბება. მეცნიერები გვეუბნებიან, რომ ვაქცინები უსაფრთხოა. მაგრამ საიდან ვიცით, რომ მართლები არიან? რატომ უნდა ვენდოთ მეცნიერებას? რეალურად ბევრი არ ენდობა მეცნიერებას. როგორც საზოგადოებრივი აზრის კვლევები სისტემატურად აჩვენებს, ამერიკელთა მნიშვნელოვან ნაწილს არ სჯერა, რომ კლიმატი ადამიანთა საქმიანობის შედეგად თბება, არ თვლიან, რომ ბუნებრივ გადარჩევაზე დაფუძნებული ევოლუცია არსებობს და არც ვაქცინების უსაფრთხოებაში არიან დარწმუნებული.
რატომ უნდა გვჯეროდეს მეცნიერების? მეცნიერები არ საუბრობენ მეცნიერებაზე, როგორც რწმენის სფეროზე. ისინი საზღვარსაც კი ავლებენ მეცნიერებასა და რწმენას შორის და გეტყვიან, რომ რწმენა სხვა სფეროა. ისინი გეტყვიან, რომ რელიგია ეფუძნება რწმენას ან შესაძლოა, პასკალის სანაძლეოს. ბლეზ პასკალი იყო მე-17 საუკუნის მათემატიკოსი, რომელიც შეეცადა, მეცნიერული მსჯელობა შეეტანა საკითხში, უნდა გვწამდეს თუ არა ღმერთის. მისი სანაძლეო ასეთი სახისაა: თუკი ღმერთი არ არსებობს, მაგრამ ჩავთვლი, რომ მისი უნდა მწამდეს, რეალურად არაფერს ვკარგავ. შესაძლოა, რამდენიმე საათს ყოველ კვირადღეს. მაგრამ თუკი არსებობს და მისი არ მწამს, მაშინ დიდი გასაჭირი მელის წინ. ამიტომ პასკალმა დაასკვნა, რომ უმჯობესია, ღმერთის გვწამდეს. მან რწმენა არჩია და მეცნიერება და რაციონალიზმი უკანა პლანზე გადაწია.
დღესდღეობით მრავალი ადამიანისთვის მეცნიერულ განცხადებათა უმეტესობა რწმენის საგანია. ხშირ შემთხვევაში დამოუკიდებლად არ შეგვიძლია მეცნიერულ მტკიცებათა გადამოწმება. ისევე როგორც მეცნიერებს, როცა საკითხი მათი სპეციალობის სფეროს მიღმაა. თუ დაფიქრდებით, გეოლოგი ვერ გეტყვით, ვაქცინა უსაფრთხოა თუ არა. ქიმიკოსთა უმეტესობა არ არის ექსპერტი ევოლუციის თეორიაში. ფიზიკოსი ვერ იტყვის, თამბაქო იწვევს თუ არა კიბოს. მაშ თუკი მეცნიერებსაც რწმენის გამოვლენა უწევთ, როცა საკითხი მათ სპეციალობას სცილდება, რატომ სჯერათ სხვა მეცნიერთა განცხადებების? რატომ ენდობიან ერთმანეთს? და რატომ უნდა ვენდოთ ჩვენ მათ?
უნდა ვენდოთ, თუმცა არა იმის გამო, რაც უმეტესობას ჰგონია. როგორც წესი, სკოლაში ისწავლება, რომ მეცნიერთა მიმართ ნდობის მიზეზი არის მეცნიერული მეთოდი. მეცნიერები მიყვებიან ამ მეთოდს და ეს მეთოდი მათი განცხადებების ჭეშმარიტებას უზრუნველყოფს. მას სახელმძღვანელოს მეთოდი ან ჰიპოთეტურ-დედუქციური მეთოდი ეწოდება. სტანდარტული მოდელის მიხედვით, მეცნიერები ქმნიან ჰიპოთეზებს, დედუქციით ამ ჰიპოთეზების შედეგებამდე მიდიან, შემდეგ პრაქტიკულად ამოწმებენ და კითხულობენ: „რეალურია თუ არა ეს შედეგები?” შეგვიძლია, მათ მოხდენას ბუნებაში დავაკვირდეთ? თუკი რეალურია, მაშინ მეცნიერები ამბობენ: „მაგარია, უკვე ვიცით, რომ ჰიპოთეზა მართებულია.”
მეცნიერების ისტორიაში ამის უამრავი მაგალითია. ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი შემთხვევა ალბერტ აინშტაინის ნაშრომი გახლავთ. როცა აინშტაინმა განავითარა ზოგადი ფარდობითობის თეორია, მისი ერთ-ერთი შედეგი ის იყო, რომ დრო-სივრცე უბრალოდ სიცარიელე კი არაა, არამედ სტრუქტურა გააჩნია. და ეს სტრუქტურა იმრუდება მზის მსგავსი მასიური ობიექტების სიახლოვეს. ამიტომ თუკი ეს თეორია მართებული იყო, მზესთან ჩავლისას სინათლე მის გარშემო უნდა გამრუდებულიყო. ეს საკმაოდ გასაოცარი წინასწარმეტყველება გახლდათ და რამდენიმე წელი დაჭირდათ მეცნიერებს, რომ გამოეცადათ. ეს მოხდა 1919 წელს და აღმოჩნდა, რომ მართლაც ასე იყო. ვარსკვლავის სინათლე მართლაც მრუდდება, როცა მზეს ახლოს ჩაუვლის. ეს თეორიის მყარი დადასტურება გახლდათ და მიჩნეული იქნა ამ რადიკალური ახალი იდეის ჭეშმარიტების მტკიცებულებად, რომელზეც მთელი მსოფლიოს გარშემო უამრავი გაზეთი წერდა.
ზოგჯერ ამ მოდელს დედუქციურ-ნომოლოგიურ მოდელსაც უწოდებენ, რადგან აკადემიკოსებს ყველაფრის გართულება უყვართ. მაგრამ ასევე იმიტომ, რომ იდეალურ შემთხვევაში საქმე ეხება კანონებს. ნომოლოგიური ნიშნავს, რომ კანონებთან გვაქვს შეხება. და იდეალურ შემთხვევაში, ჰიპოთეზა არ არის უბრალოდ იდეა: ის ბუნების კანონია. რატომ აქვს ამას დიდი მნიშვნელობა? იმიტომ, რომ თუკი კანონია, მისი დარღვევა შეუძლებელია. თუკი კანონია, ყოველთვის და ყველგან ჭეშმარიტი იქნება, მიუხედავად პირობებისა. ყველა თქვენგანმა იცის მინიმუმ ერთი ცნობილი კანონი, მაგალითად აინშტაინის E=MC², რომელიც გვამცნობს, რა დამოკიდებულებაა ენერგიასა და მასას შორის. ეს კავშირი კი ყოველთვის ჭეშმარიტია ყველაფრის მიუხედავად.
თუმცა ამ მოდელს რამდენიმე პრობლემა აქვს. მთავარი პრობლემა ისაა, რომ ის არასწორია. ამის 3 მიზეზი არსებობს. პირველი გახლავთ ლოგიკური მიზეზი – შედეგის დამოწმების (Affirming the consequent) ხარვეზი. ეს გახლავთ აკადემიური გამოხატვა იმისა, რომ მცდარმა თეორიამ შეიძლება სწორი წინასწარმეტყველებები გააკეთოს. მხოლოდ იმიტომ, რომ ვარაუდი გამართლდა, ლოგიკურად არ მტკიცდება, რომ თეორია მართებულია. ამის კარგი მაგალითი ისევ მეცნიერების ისტორიიდან გვაქვს.
ეს პტოლემეური სამყაროს მოდელია, სადაც დედამიწა ცენტრშია მოთავსებული და მზე და პლანეტები მის გარშემო მოძრაობენ. საუკუნეების მანძილზე უამრავ ჭკვიან ადამიანს სჯეროდა პტოლემეური მოდელის. კი მაგრამ, რატომ? პასუხი ისაა, რომ მისი მრავალი წინასწარმეტყველება მართლდება. პტოლემეური მოდელით მეცნიერები ზუსტად საზღვრავდნენ პლანეტების მოძრაობას, უფრო ზუსტადაც კი, ვიდრე კოპერნიკის თეორიით იყო შესაძლებელი თავდაპირველად. ეს არის ერთ-ერთი პრობლემა სახელმძღვანელოს მოდელისა. მეორე პრობლემა პრაქტიკული ხასიათისაა – დამხმარე ჰიპოთეზები. დამხმარე ჰიპოთეზები წარმოადგენს მეცნიერთა დაშვებებს, რასაც შეიძლება თავადაც ვერ აცნობიერებდნენ. მნიშვნელოვანი მაგალითი კოპერნიკის მოდელია, რომელმაც საბოლოოდ პტოლემეური მოდელი ჩაანაცვლა. როცა კოპერნიკმა თქვა, რომ დედამიწა არ არის სამყაროს ცენტრი და მზის სისტემის ცენტრში მზეა, ხოლო დედამიწა მის გარშემო მოძრაობს, სხვა მეცნიერებმა გადაწყვიტეს, მისი ჭეშმარიტება დედამიწის მზის გარშემო მოძრაობაზე დაკვირვებით გამოეცადათ.
ეს არის ვარსკვლავურ პარალაქსად ცნობილი ცნების ილუსტრაცია. ასტრონომებმა იმსჯელეს, რომ თუკი დედამიწა მოძრაობს და რომელიმე ცნობილ ვარსკვლავს შევხედავთ, მაგალითად, სირიუსს დეკემბერში, დავინახავთ მას შორეული ვარსკვლავების ფონზე. თუკი იგივე დაკვირვებას განვახორციელებთ 6 თვის შემდეგ, როცა დედამიწამ პოზიცია შეიცვალა, იგივე ვარსკვლავი სხვა ფონზე გამოჩნდება. ამ სხვაობას ვარსკვლავური პარალაქსი ეწოდება. ამ წინასწარმეტყველებას აკეთებს კოპერნიკის მოდელი. ასტრონომები დააკვირდნენ ვარსკვლავურ პარალაქსს და ვერაფერი აღმოაჩინეს, საერთოდ ვერაფერი. მრავალი ადამიანის აზრით, ეს კოპერნიკის მოდელის სიმცდარეს ამტკიცებდა.
რა მოხდა რეალურად? დღევანდელი გადმოსახედიდან შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ასტრონომებმა ორი დამხმარე ჰიპოთეზა წამოაყენეს, რომელთაგან ორივე მცდარი იყო. პირველი დედამიწის ორბიტის ზომას ეხება. ასტრონომები თვლიდნენ, რომ დედამიწის ორბიტა ვარსკვლავებამდე მანძილთან შედარებით უფრო დიდი იყო.
დღევანდელი მონაცემებით ამ სურათს ვიღებთ, რომლის ავტორიც ნასაა. დედამიწის ორბიტა რეალურად საკმაოდ პატარაა. სინამდვილეში ბევრად პატარაც, ვიდრე აქ არის ნაჩვენები. ამიტომ ვარსკვლავური პარალაქსი ძალიან მცირეა და ძნელი დასადგენი.
ამას მივყავართ მეორე მიზეზთან, თუ რატომ არ იმუშავა წინასწარმეტყველებამ – მეცნიერები ასევე თვლიდნენ, რომ მათ ხელთ არსებული ტელესკოპები საკმარისად მგრძნობიარე იყო პარალაქსის აღმოსაჩენად. აღმოჩნდა, რომ ასე არ იყო. ვარსკვლავური პარალაქსის გამოვლენა მხოლოდ მე-19 საუკუნიდან გახდა შესაძლებელი.
არსებობს მესამე მიზეზიც. ეს გახლავთ ფაქტობრივი პრობლემა – მეცნიერებაში ბევრი რამ არ ჯდება სახელმძღვანელოს მოდელში. ისინი არა დედუქციური, არამედ ინდუქციურია. ამაში ის იგულისხმება, რომ მეცნიერები ყოველთვის ჰიპოთეზებითა და თეორიებით არ იწყებენ, ხშირად თავდაპირველად უბრალოდ სამყაროზე დაკვირვებას აწარმოებენ. ამის ყველაზე ცნობილი მაგალითი ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე გამოჩენილი მეცნიერია – ჩარლზ დარვინი. როცა ხომალდ „ბიგლით” სამოგზაუროდ გაეშურა, მას ჰიპოთეზა არ გააჩნდა, არც თეორია. თუმცა სამეცნიერო კარიერა სურდა და მონაცემების შეგროვება დაიწყო. ზუსტად მხოლოდ ის იცოდა, რომ მედიცინას ვერ იტანდა, რადგან სისხლის დანახვა ცუდად ხდიდა, ამიტომ სხვა გზა უნდა აერჩია. დარვინი ბევრ რამეს აგროვებდა, მათ შორის ცნობილ სკვინჩებს. სკვინჩების შეგროვებისას წარმოდგენა არ ჰქონდა, რას აღმოაჩენდა. მრავალი წლის შემდეგ, ლონდონში ყოფნისას, დარვინმა ხელახლა გადახედა შეგროვებულ მონაცემებს და ახსნა წამოაყენა, ეს ახსნა კი ბუნებრივი გადარჩევის თეორია გახლდათ.
ინდუქციური მეცნიერების გარდა, მეცნიერები მოდელირებაშიც იღებენ მონაწილეობას. ერთ-ერთი რამ, რასაც მეცნიერები ცდილობენ, მოვლენათა მიზეზების ახსნაა. როგორ ხდება ეს? ერთ-ერთი მეთოდი იმ მოდელის აგებაა, რომელიც იდეას გამოცდის.
ეს ჰენრი კადელია, მე-19 საუკუნის შოტლანდიელი გეოლოგი. მას სურდა აეხსნა, როგორ ყალიბდება მთები. მან შენიშნა, რომ თუკი შეხედავთ მთებს, მაგალითად აპალაჩებს, შენიშნავთ, რომ ქანები გარკვეული კანონზომიერებით არის გამრუდებული. ამაზე დაყრდნობით მან ივარაუდა, რომ გვერდიდან ხდებოდა მათი შეკუმშვა. მოგვიანებით ამ იდეამ მთავარი როლი ითამაშა კონტინენტების დრეიფის შესახებ მსჯელობებში. მოკლედ, კადელმა ააგო მოდელი, ეს უცნაური მოწყობილობა, რათა ეჩვენებინა, რომ შესაძლებელია ქანებში ისეთი ნიმუშების შექმნა, რომლებიც ძალიან ჰგავს მთისას, თუკი გვერდიდან შეკუმშავთ. ეს გახლდათ არგუმენტი მთის წარმოშობის მიზეზზე.
დღესდღეობით მეცნიერები კომპიუტერულ სიმულაციებს ამჯობინებენ. თუმცა კომპიუტერული სიმულაციაც მათემატიკაზე დაფუძნებული მოდელია, მსგავსად ფიზიკური მოდელებისა. კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებული ერთ-ერთი საკითხი ისაა, რომ დედამიწაზე ტემპერატურის მატების უამრავი მტკიცებულება გვაქვს.
ამ გამოსახულებაზე შავი ხაზი აღნიშნავს ბოლო 150 წლის მეცნიერულ დაკვირვებას, რომ დედამიწაზე ტემპერატურა სტაბილურად იზრდება. თუმცა რა იწვევს ამ ცვლილებას? საიდან ვადგენთ, რა არის დათბობის მიზეზი? მეცნიერები ამის მოდელირებას კომპიუტერული სიმულაციით ახდენენ. ეს დიაგრამა იმ კომპიუტერული სიმულაციის ილუსტრირებაა, რომელიც ითვალისწინებს ყველა ფაქტორს, რაც კი ვიცით, რომ დედამიწის კლიმატზე ახდენს გავლენას – სულფატის ნაწილაკები ჰაერის დაბინძურებიდან, ვულკანური მტვერი ვულკანების ამოფრქვევიდან, ცვლილებები მზის რადიაციაში და ცხადია, სათბურის აირები. შემდეგ მეცნიერებმა დასვეს კითხვა – რომელი ცვლადების ნაკრების ჩასმაა საჭირო მოდელში, რომ ის შედეგი მივიღოთ, რაც რეალურად გვაქვს? რეალური მონაცემები შავი ხაზითაა ნაჩვენები, მოდელი კი – ღია ნაცრისფრით. პასუხი ისაა, რომ ჩართული უნდა იყოს ყველა ცვლადი. ტემპერატურის რეალურ მონაცემებს მივიღებთ მხოლოდ მაშინ, თუკი ყველა მონაცემი გაერთიანდება, სათბურის აირების ჩათვლით. ასევე შესამჩნევია, რომ სათბურის აირების ზრდა ემთხვევა ტემპერატურის სწრაფ ზრდას ბოლო 50 წლის მანძილზე. სწორედ ამიტომ ამბობენ კლიმატის მკვლევარი მეცნიერები, რომ უბრალოდ კლიმატის ცვლილება კი არ ხდება, არამედ სათბურის აირები წარმოადგენენ მნიშვნელოვან მიზეზს.
მაგრამ თუკი მეცნიერები მხოლოდ ერთ მეთოდს არ იყენებენ, როგორ წყვეტენ, რა არის სწორი და რა – არასწორი? ამას მტკიცებულებათა განხილვით ადგენენ. მეცნიერები მტკიცებულებებს მრავალი განსხვავებული გზით აგროვებენ, თუმცა საბოლოოდ მაინც კრიტიკული განხილვის დრო დგება. ამან უბიძგა სოციოლოგ რობერტ მერტონს, ჩაღრმავებოდა საკითხს, თუ როგორ ახდენენ მეცნიერები მონაცემებისა და მტკიცებულებების კრიტიკულ განხილვას. მისი თქმით, ეს ხდება „ორგანიზებული სკეპტიციზმით”. ორგანიზებული იმიტომ, რომ ამას კოლექტიური, ჯგუფური ხასიათი აქვს და სკეპტიციზმი იმიტომ, რომ უნდობლობის პოზიციიდან იწყებენ განხილვას. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, მტკიცებულების ტვირთი ახალი აღმოჩენის ავტორზეა. ამ გაგებით, მეცნიერება თავისი არსით კონსერვატორულია. საკმაოდ ძნელია, მეცნიერული საზოგადოება რამეში დაარწმუნოთ და ათქმევინოთ, „დიახ, ჩვენ რაღაც ვიცით, ეს ჭეშმარიტებაა”. ამიტომ მიუხედავად პარადიგმის ცვლილებების ცნების პოპულარობისა, მეცნიერულ აზროვნებაში ძირეული ცვლილებები ისტორიაში შედარებით იშვიათია.
საბოლოდ ამას მივყავართ კიდევ ერთ აზრამდე: რადგან მეცნიერები კოლექტიურად განსჯიან მტკიცებულებას, ამან ისტორიკოსებს უბიძგა კონსენსუსის საკითხზე კონცენტრირებისკენ და მათი თქმით, საბოლოოდ მეცნიერული ცოდნა არის იმ სამეცნიერო ექსპერტთა კონსენსუსი, რომლებმაც ამ ორგანიზებული, კოლექტიური კრიტიკული განხილვით განსაჯეს მტკიცებულებები და მივიდნენ რაღაც დასკვნამდე.
მაშასადამე, სამეცნიერო ცოდნა შეგვიძლია ექსპერტთა კონსენსუსადაც განვიხილოთ. ასევე მეცნიერება აღვიქვათ ნაფიც მსაჯულებად, რომელშიც აკადემიური ხარისხის მქონე ადამიანები შედიან. თუმცა განსხვავებით სასამართლოსგან, სადაც მხოლოდ ორი ვარიანტია, დამნაშავედ ცნობა ან გამართლება, მეცნიერებაში უფრო ფართო არჩევანია. მეცნიერებს შეუძლიათ თქვან, დიახ, რაღაც მართალია. შეუძლიათ თქვან, არა, ეს მცდარია. ან შეუძლიათ თქვან, ეს შეიძლება მართალი იყოს, მაგრამ მეტი მუშაობა და მტკიცებულებების შეგროვება გვჭირდება. ან თქვან, ეს შეიძლება მართალია, მაგრამ არ ვიცით, კითხვას პასუხი როგორ გავცეთ, ამიტომ გვერდზე გადავდოთ და მოგვიანებით მივუბრუნდეთ.
ამას მივყავართ საბოლოო პრობლემისკენ: თუკი მეცნიერება ისაა, რასაც მეცნიერები ამბობენ, ეს ხომ ავტორიტეტის ნდობა გამოდის, რაც ლოგიკაში დარღვევად ითვლება? ეს თანამედროვე მეცნიერების პარადოქსია, იმ დასკვნის პარადოქსი, სადამდეც ისტორიკოსები და სოციოლოგები მივიდნენ, რომ მეცნიერება ავტორიტეტის ნდობაა, თუმცა არა ინდივიდისა, როგორი ჭკვიანიც გინდა იყოს ის, მაგალითად, პლატონი, სოკრატე ან აინშტაინი. ეს არის კოლექტიური საზოგადოების ავტორიტეტი. მეცნიერება არ ეფუძნება ცალკეულ ინდივიდს, არამედ ყველა იმ მეცნიერის კოლექტიურ სიბრძნეს, კოლექტიურ ცოდნას, კოლექტიურ შრომას, რომლებსაც კონკრეტულ პრობლემაზე უმუშავიათ. მეცნიერებს კოლექტიური უნდობლობის, მტკიცებულების მოთხოვნის ტრადიცია აქვთ.
ბევრი ჩვენგანი დილით დგება, ბევრი ჩვენგანი ენდობა თავის მანქანას. მანქანები მუშაობენ, თანაც შესანიშნავად. თანამედროვე ავტომობილი იშვიათად ფუჭდება. რატომ ხდება ასე? ამის მიზეზი არ გახლავთ ჰენრი ფორდის, კარლ ბენცის ან ელონ მასკის გენიოსობა. მიზეზი ისაა, რომ თანამედროვე ავტომობილი ასობით, ათასობით და ათობით ათასი ადამიანის 100 წლიანი შრომის შედეგია. თანამედროვე ავტომობილი ყველა იმ მამაკაცისა და ქალის კოლექტიური შრომის, სიბრძნისა და გამოცდილების ნაყოფია, ვისაც ოდესმე უმუშავია მანქანებზე, ტექნოლოგიის სანდოობა კი ამ ერთიანი ძალისხმევის შედეგია. ჩვენ სარგებელს არამარტო ბენცის, ფორდისა და მასკის ნიჭიერებიდან ვიღებთ, არამედ იმ ხალხის კოლექტიური ინტელექტისა და მუყაითი შრომისგანაც, რომლებიც თანამედროვე ავტომობილზე მუშაობდნენ. იგივე ეხება მეცნიერებასაც, ოღონდ მეცნიერება ბევრად ხნიერია. მეცნიერებისადმი ჩვენი ნდობის საფუძველი იგივეა, რაც ტექნოლოგიისადმი თუ ნებისმიერი რამისადმი ნდობისა – გამოცდილება.
თუმცა ეს არ უნდა იყოს ბრმა ნდობა, ისევე როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში. მეცნიერებისადმი ჩვენი ნდობა, ისევე როგორც თავად მეცნიერება, უნდა ეყრდნობოდეს მტკიცებულებებს. ეს იმას ნიშნავს, რომ მეცნიერები უკეთესი კომუნიკატორები უნდა გახდნენ. უნდა აგვიხსნან არამხოლოდ ის, თუ რა იციან, არამედ ისიც, საიდან იციან, ჩვენ კი უკეთეს მსმენელებად უნდა ვიქცეთ.
ჩრდილოეთის ციალი 
LikeLike
ძნელია იმის თქმა მეცნიერებას უნდა ენდო თუ არ უნდა ენო, დაიჯერო თუ არ უნდა დაიჯერო, და რატომ?
რადგან, სიმართლეს ვერ გებულობ, დღეს გჯერავს ხვალ აღარ, დღეს რისაც გჯეროდა ხვალ აღარ გჯერავს, იმიტომ რომ, შეეშალათ, იმიტომ რომ ვიღაცის ინტერესები ყოფილა, იმიტომ რომ, ბოროტი მეცნიერი ყოფილა, იმიტომ რომ, პოლიტიკა ყოფილა ესეთი, და ასე იყო საჭირო… იმიტომ რომ მას ესე სჯეროდა, ცდებოდა… იმიტომ რომ სხვას ვერაფერს მიაკვლიეს და რაღაც იყო საჭირო ხალხისთვის რომ ხალხს არ სჯეროდეს, რადგან უფრო ადვილი საკონტროლებელია ადამიანი, ადამიანს რომელსაც ღმერთისა არ სწამს ის ადვილი საკონტროლებელია, მას ადვილად დააჯარებ, გამოიყენებ როგორც გინდა…
იმიტომ რომ, ჯერ ერთი რომ თუ სამყაროს ამოხსნასთან მიმართებაში ვიტყვით, იმიტომ რომ, სამყარო ცოცხალი ორგანიზმია, ცვალებადია და ვერ გაიგებ სიმართლეს რადგან, დღეს ესეა ხვალ ისეა და ასე შემდ…
დღეს ერთს ამტკიცებენ ხვალ მეორეს…
დღეს რომ რამეს ამტკიცებენ ხვალ სულ სხვა რაღაცას ამტკიცებენ… რატომ? იმიტომ რომ მეცნიერება სულიერება ხომ არ არის, მეცნიერება ხორციელია, ფიზიკურია, ქიმიურია, ხილვადია, შეხებადია, გრძნობადია…
და საერთოდ, რა არის მეცნიერება?
მეცნიერება არის ქმნილება (ანუ, შექმნილის გამოკვლევა)
მაგრამ, სულიერება?
სულიერება, ადამიანისთვის ყველაზე ძნელი გამოსაკვლევია, შეიძლება ითქვას რომ დღეს ჩვენ არ ვართ მზად რომ სულიერება გამოვიკვლიოთ და ვთქვათ რომ სულიერებაც მეცნიერებააო…
დღეს ჩვენ შეგვიძლია ვთქვათ რომ ჩვენ სულიერებას არ ვიცნობთ, ვერ ვიკვლევთ, ამიტომ ზოგიერთი მეცნიერი ათეისტია, და არ აღიარებს ღმერთს… (თუმცა მართლმადიდებლები რწმენით არიან სულიერებასთან ახლოს, ოღონდ ისე ახლოს ვერა ჯერ მაინც რომ, ახსნან როგორც მეცნიერება)
მარტივად რომ ვთქვათ რა არის მეცნიერება?
მეცნიერება არის, როდესაც მე რაღაცას შევქმნი და შენ ამოხსი ამ ყველაფერს თუ როგორ შევქმენი, ხო?…
კი ბატონო, მე შევქმენი მაგალითად, რადიო, მატარებელი, ტელევიზორი, მანქანა, რაიმე ფოკუსი… მაგრამ, სულს ხომ ვერ შევქმნი?..
დავუშვათ, ჩვენ ადამიანებმა, შევქმენით ძალიან მაგარი რობოტი, რომელიც თვითონ ფიქრობს, თვითონ ქმნის თავის ბედს… როგორ ფიქრობთ ის რობოტი შენ ადამიანს, რომელმაც შენ შექმენი, შენ მისცემ უფლებას რომ შენ შეგისწავლოს, ამოგხსნას, ხომ შეუქმნი ისეთ ბარიერებს რომ ადვილად ვერ შეგისწავლოს, შეგისწავლოს ისე რომ რაღაც საზღვრები არსებობდეს, შენთვის კონტროლირებადი იყოს???..
თავისუფლება გინდა? კი ბატონო იყავი თავისუფალი მაგრამ, როცა შეგნებულად რამეს აშავებ, იცი რომ თუ დააშავებ არ დაგეხმარები და მე არ მიგიღებ, მაშინ რატომ ითხოვ ჩემგან დახმარებას და დაახოვებას?…
რატომ ვერ წარმოგვიდგენია ის რომ რადგან ჩვენ, ადამიანები სულს ვერ შევქმნით, ესეიგი, არ არსებობს ისეთი ძალა ვინც სულს ქმნის, ვინც ჩვენზე ძლიერია, ვისთანაც ძნელია მისვლა თუ კონკრეტული საფეხურები არ გაიარე, რომელიც შენთვის ძნელია… თუკი ისეთი ტექნოლოგიებს ვიჯერებთ რაც დღეს არის, რომელიც ფანტასტიკის დონეზეა აყვანილი, მაშინ, რა პრობლემაა რომ დაიჯერო ღმერთი არსებობს რომელმაც შენ, მე და ასე შემდ… შეგვქმნა ყველანი ერთად და ვერ ვხედავთ, ვერ მივდივართ მასთან, იმიტომ რომ დავაშავეთ, ოდესღაც, ჩვენ, ადამიანებმა და საჭიროა გამოვასწოროთ რათა მივიდეთ როგორც მშობელთან ნაჩხუბარი შვილი?…
მოდით, ჩავატაროთ ესეთი ცდა რწმენაზე, ავიღოთ მაგალითად, ორი ძალიან მაგარი ათეისტი, ჩავკეტოთ ორ სხვადასხვა ოთახში, ისე რომ ერთმანეთს არ შევახვედროთ და ორივეს ცალ-ცალკე ვაჩვენოთ ისეთი ძალიან დამაჯერებელი რაიმე ფაქტი რისგანაც აუცილებლად უნდა დაიჯეროს და მიიღოს ქრისტიანობა ერთ-ერთმა მათგანმა, და მიიღო ერთერთმა ქრისტიანობა, რატომ მიიღო ქრისტიანობა, თუკი მას სჯერავს რომ ღმერთი არ არსებობს?… (თუმცა შეიძლება არცერთმა მიიღოს, რადგან ძლიერი ნებისყოფისა აღმოჩნდეს, თავისი რწმენის ერთგული, რწმენის რომელიც მას არ უნდა სჯეროდეს, არ უნდა სწამდეს)
თუმცა არის რამდენიმე ვარიანტი, შეიძლება მან იფიქროს რომ, თუ დავიჯერებ, გამანთავისუფლებენ, ან არ გამანთავისუფლებენ.
თუ დავიჯერებ, აღარ მცემენ.
თუ დავიჯერებ, უკეთეს პირობებში ვიქნები…
თუ დავიჯერებ, ჩემს ოჯახს პრობლემები არ ექნება, და ასე შემდ…
განსხვავება რა არის ათეიზმსა და მართლმადიდებლურ-ქრისტიანობას შორის?
ათეისტი ქრისტიანს დასცინის ან ამცირებს (ზოგადად რა თქმა უნდა), რატომ? იმიტომ რომ სხვებმაც დასცინონ და შეიცვალოს შეხედულება, და თუ შეიცვალა შეხედულება, მაშინ ათეისტები იმას კი არ იტყვიან რომ ის სუსტი აღმოჩნდა როგორც ძლიერი ნებისყოფის ადამიანი, არამედ, ქრისტიანულ-მართლმადიდებლობა ყოფილა ესეთი სუსტი და ცუდი თურმე…
ქრისტიანი ათეისტს ან ხმას არ სცემს, პასუხს არ უბრუნებს, ან ცდილობს აუხსნას რა არის მართლმადიდებლობა, და არა დააძალოს გინდა თუ არა გახდი მართლმადიდებელიო, ერთხელ, ორჯერ, სამჯერ აუხსნის, თუ მაინც არ დაიჯერებს დაანებებს თავს, რადგან ის მაინც არ დაიჯერებს… (თუ ვინმე ვინმეს რაიმეს აძალებს, ეს ინდივიდუალურია, რადგან მას ჰგონია რომ მართალია, ეს, ჩვეულებრივი ადამიანური ბუნებაა)
ანუ, რა გამოდის? ყოველი ადამიანი ინდივიდუალურია…
ურწმუნოებაც, ათეიზმი რწმენაა, რომელიც შენ შენი თავი დააჯერე რომ არ უნდა გწამდეს…
მე რადგან უნდა მწამდეს ღმერთის არსებობის ხომ რწმენაა? (თუმცა ამას თავისი ისტორია აქვს, თუ, რატომ მწამს, ეს კიდე ცალკე თემაა, მართლმადიდებლურ-ქრისტიანობას თავისი, უძველესი ისტორია აქვს თუ რატომ უნდა მწამდეს)
ყველაფერს თავისი დამაჯერებლობა აქვს, გააჩნია შენ რომელი კუთხიდან შეხედავ, შენ როგორ გაწყობს, შენთვის უკეთესი რომელი ვარიანტი იქნება…
თუ კი ათეისტს არ უნდა რომ სჯეროდეს და გულის სიღრმეში მაინც სჯერავს, მხოლოდ გარეგნულად არ იმჩნევს (როგორც,მაგალითად კომუნისტებს) რაღაც ინტერესების გამო.
მაშინ რა ვქნათ დავიჯეროთ რომ სინამდვილეში არ არსებობს ღმერთი?..
ან პირიქითაც, თუ კი უნდა რომ სჯეროდეს ღმერთის არ არსებობის და მაინც სჯერავს რომ არსებობს, მაშინ როგორ უნდა დავიჯეროთ?..
დაამტკიცებ, მაგრამ, ვერ დაამტკიცებ!..
LikeLike
:D-ჩემი პირველი რეაქცია შენს პირველ აბზაცზე, ესეიგი თურმე მეცნიერები არიან “ბოროტი ძიები”, რომლებიც პოლიტიკოსების მონები არიან და შესაბამისად მათ ინტერესებს იცავენ, დღეს ჯერათ რომ თეთრი შავია ხვალ კი პირიქით არა ? :D, სანამ ეტაპობრივად დაგანახებ (და არა მარტო შენ) რატომ სცდები იქამდე მარტივ კითხვაზე მინდა მიპასუხო: 600 სიტყვიანი კომენტარი დაწერე, რომლის იდეაც ათეისტების მიწასთან გასწორებაა და არც-ერთი არგუმენტი არ გითქვამს, რომელიც ფაქტია (და არა რწმენა რომ ეს ასეა) ყოველგვარი საღი, ლოგიკური და დაუსაბუთებელი აზრის გარეშე? საშინლად ირონიულია რომ ფანატიზმზე საუბრობ. (აქ ჩემი პრელუდია მორჩა გადავიდეთ უშუალოდ შენი ნათქვამის, როგორც სოფიზმის საცოდავი შედეგის დანგრევაზე, არგუმენტირებულად)
1.მეცნიერება არაა ერთ ადგილზე გაყინული დოგმა ის ვითარდება,იხვეწება და შენი ნათქვამი რომ დღეს თეთრი შავად ეჩვენებად ხოლო ხვალ პირიქით არანაირად არ შეესაბამება სიმართლეს. ერთი მაგალითი მაინც მითხარი შენი პოზიციის გასამყარებლად, ერთადერთი. გაბედე და თქვი, რომ ეს იმ თვალებახვეულისთვის არ დაგიწერია, რომელსაც სწამს იმიტომ რომ უთხრეს ან წაიკითხა (არამარტო თეისტები, არამედ ბევრ ათეისტს ვიცნობ, რომლებიც საკუთარ პოზიციას ვერ ამყარებენ ხოლო მე კი მათ ისეთივე ფანატიკოსს ვეძახი, როგორსაც შენ დაგიძახებდი).
1.1 არგუმენტი: ნიუტონის მიზიდულობის კანონები უარყო აინშტაინის თეორიებმა, მაგრამ ეს იმას ნიშნავს, რომ ნიუტონის კანონები სრულიად განსხვავდება აინშტაინისაგან, სინამდვილეში აინშტაინს უფრო ზოგადი და განვითარებული თეორია ქონდა, რომელიც არა ნიუტონის შებრუნებული თეორიაა არამედ ახალი ვერსია, განვითარებული და შენ რა პრობლემას ხედავ განვითარებაში? ახხ, მე კი პრობლემას ვხედავ დოგმებში (რომლებიც მხოლოდ დგანან და ელოდებიან როდის მოსპობს ადამიანი, რომლის პრეფრონტალური წილიც არაა ჰემატომით შეწუხებული) ისეთივეში როგორიც ყველა რელიგიაა.
2. ” ადამიანს რომელსაც ღმერთისა არ სწამს ის ადვილი საკონტროლებელია” – ეს უკვე ისაა, რის გამოც მინდა დემენციის საოცარი გამოვლინება გიწოდო (მაგრამ არ გეტყვი). ადამიანო ელემენტარულად რო დაუფიქრდე მიხვდები, რომ ათეისტები (ვეძახი ათეისტს, რომელსაც თავის პოზიცია არგუმენტებით აქ გამყარებული) არიან სკეპტიკოსები (ყველაფერში ეჭვი ეპარებათ) და არ იღებენ იმას ზომბივით რასაც დაუდებენ, სხვაგვარად ათეისტებიც ვერ იქნებოდნენ, ამას ქვია ჩემი შენ გითხარიო, რადგან მაგალითად ეპისკოპოსმა მრევლს რო ეტყვოს დილა საღამოს ილოცეთ, გადადეთ თქვენი საქმეები, და ისვენეთ კვირას.რათქმაუნდა ყველა დამორჩილება სხვაგვარად ისინი ხომ “დაისჯებიან” არა ? (:დ) და ისევ მანიპულაციებს მივადექით, რომელიც მხოლოდ შიშზე დგას სპინოზას ციტატას მოვიყვან “შიში აი მთავარი მიზეზი, რომლის წყალობითაც ცრურწმენა იბადება ნარჩუნდება და ძლიერდება”
3. მესამე და ყველაზე პრიკოლი: “მეცნიერება სულიერება ხომ არ არის, მეცნიერება ხორციელია, ფიზიკურია, ქიმიურია, ხილვადია, შეხებადია” და შენ გგონია სხვა რამე ხარ? :დ, ვერავინ ვერ მეუბნება რა არის სული (ეს კითხვა შენც დაგისვი სხვა პოსტში მაგრამ თქვი რო ეს იყო სინდისი, ხოლო თუ როგორ შეცდი ეს მე მაშინვე დაგანახე იმავე პოსტში). ზოგისთვის ცნობიერი-ეს პრეფრონალური წილია, ზოგისთვის არაცნობიერი-ეს ტვინის დამცველობითი ფუნცქიაა (რომელსაც წინა წილის თეთრი ნივთიერება ითავსებს), ზოგს გრძნობები – ლიმბური სისტემა, ნუშისებრი სხეული (სადაც ყველა გრძნობა, ემოცია იბადება) ჯანდაბა ბიოლოგიის გაკვეთილებს მაინც დასწრებოდით. რითი ვამტკიცებ, რომ სიტყვაზე ნუშისებრი სხეულია ყველა ემოციის(რომელიც მხოლოდ “გასაღები” უჯრედები არიან და იმ ორგანოს მიერ აღიქმევიან ვისაც შესაბამისი ცილა რეცეპტორი აქ) მშობელი?
http://dictionary.css.ge/content/amigdala
https://en.wikipedia.org/wiki/Amygdala
მაგრამ თუ ვერ დარწმუნდი ჩემს ნათქვამში წადი ქირურგიული ჩარევით ამოიღე (ორივე) და ვნახოთ კიდევ თუ შეძლებ რომელიმე ემოციის განცდას. ზოგი კი ისეთი დაუნია თვითონაც არ იცის რა არის სული და სჯერა რომ არსებობს მხოლოდ იმიტომ რომ უთხრეს. როგორ გინდა ასეთზე არ გაიცინო
4.თურმე ქრისტიანები ყოფილან კარგი ძიები, რომლებიც ათეისტებს დაისვამენ და აუხსნიან 4-5-ჯერ რომ ქრისტიანობაა სწორი, არანაირი არგუმენტი მხოლოდ სიტყვები, ხოლო ათეისტები ცუდი ძიები, რომლებიც აგინებენ ყველა ქრისტიანს. მართლა მწყინს რო ქართველი ადამიანი შეიძლება ასეთი არაკონტექსტუალისტი იყოს, და ყველაფერს ზოგად ჭრილში იხილავდეს (არ ვაპირებ აგიხნსა რატომვარ მართალი ამას ნიცშე გააკეთებს საუკუთარი ნააზრევით :> http://library.iliauni.edu.ge/wp-content/uploads/2015/04/phridrikh-nitsshe.pdf );
მე შენს არგუმენტს ვერ ვხედავ ამ საცოდავ კონცეფციაზე, სამაგიეროდ მე მომეპოვება არგუმენტი. (დააკვირდი ქრისტიანს და ათეისტს, ქრისტიანმა არათუ არ აუხსნა არაფერი როგორც შენ გვეუბნები არამედ გინებაზე გადავიდა ყოველგვარი განმარტების მოსმენის გარეშე, საინტერესოა არა :დ?) > https://www.youtube.com/watch?v=gHj3LF5iTyw
5. “ზოგიერთი მეცნიერი ათეისტია, და არ აღიარებს ღმერთს” თუ ზოგიერთში მეცნიერთა 98% კი, გეთანხმები, სწორედ ამ მეცნიერებმა შექმენს ყველაფერი რაც გამოსადეგია კაცობრიობისთვის, ისინი რომ არა დღეს შენ და მეც გვეგონებოდა, რომ დედამიწა კუზე დგას, მაგრამ ქრისტიანებმა ხო უნდა მიიჩნიონ ათეისტები ნაგვებად, სულელებად, ჩამორჩენილებად, 47-ე ქრომოსომებად არა?, მაგალითად გალილეო გალილეი კათოლიკე მღვდლებმა მხოლოდ იმიტომ გაატარებინეს 8 წელი (სანამ არ მოკვდა) ციხეში, რომ საკუთარი შემქნილი ტელესკოპით დაამტკიცა რომ სამყაროს ცენტრი დედამიწა არაა (https://en.wikipedia.org/wiki/Galileo_affair) . დღეს კი ვიცით არათუ დედამიწა არამედ ირმის ნახტომიც არაა სამყაროს ცენტრი.
5.1 არგუმენტი:> https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_atheists_in_science_and_technology
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_atheist_philosophers
https://en.wikipedia.org/wiki/Religious_and_philosophical_views_of_Albert_Einstein
6.”თავისუფლება გინდა? კი ბატონო იყავი თავისუფალი მაგრამ, როცა შეგნებულად რამეს აშავებ, იცი რომ თუ დააშავებ არ დაგეხმარები და მე არ მიგიღებ, მაშინ რატომ ითხოვ ჩემგან დახმარებას და დაახოვებას?” თავისთავად ათეისტებისთვისაა გამიზნული ეს წინადადება,, მაგრამ იმდენს კი ვერ ხვდები, რომ ათეისტებმა არა იმიტომ მიატოვეს ღმერთის იდეა, რომ “ცუდი საქმეები” უნდა ჩაიდინონ და რო არ დაისაჯონ (ეს ხომ საშინლად ალოგიკურია და მესამე კლასელიც არ გაიფიქრებს), არამედ იმიტომ რომ ვერ ნახეს ვერანაირი არგუმენტი ღმერთის იდეის დასაჯერებლად ვერანაირი რელიგიიდან.
7.შენი მაგალითი 2 ათეისტზე რომელიც სხვადასხვა ოთახში ჩაკეტეს, ვფქირობ რომ აქ ჩემი თქმაც არაა საჭირო, მის უარყოფას მეშვიდე კლასელიც შეძლებს, მაგრამ თუ მოინდომებ პასუხის მიღებას თავისთავად არგუმენტირებულ პასუხს იხილავ.
არ მინდოდა გამოხმაურება შენს კომენტარზე, მაგრამ იმდენად ირონიული და სოფისტური იყო, რომ თავი ვერ შევიკავე, ჩემი ერთ-ერთი სისუტეა, თუმცა აღარამგონია ეს სისუტე კიდევ გამოვავლინო (მხოლოდ იმ შემთხვევაში თუ უარესი კომენტარი არ ვიხილე:დ ), მოდი გამოვიცნობ: შენი კომენტარის მიზანი ბაღის ბავშვებისთვის თავგზის აბნევა იყო, რასაც თავად შენი კომენტარის დაუსაბუთებულობა და სოფისტური გამოვლინებები მეტყველებენ. ადიოს.
პ.ს შემდეგში თუ მოგინდება მსგავსი კომენტარის დაწერა, მოდი არ დაწერო მხოლოდ შენი აზრი არამედ შენი აზრი, რომელიც არგუმენტირებულია.
LikeLike
გააუფასურა თუ არა მეცნიერებამ რელიგია?
“ნება მომეცით, ვითარების უფრო სიღრმისეულად წარმოჩენისთვის წარმოგიდგინოთ სოციოლოგიური კვლევა, რომლის ფონზეც ზემორე მოსაზრება ერთობ პრობლემურია. კვლევა აჩვენებს, თუ როგორ იცვლება რელიგიურობა სტუდენტებში მათ მიერვე არჩეული სპეციალობის კვალობაზე. საინტერესო ის არის, რომ პიროვნების რელიგიურ რწმენასა და პრაქტიკაზე, ასე ვთქვათ, ნეგატიურ გავლენას ახდენს არა საბუნებისმეტყველო მეცნიერებები, არამედ სოციალური და ჰუმანიტარული დარგები. ეს ყოველივე კი იმაზე მიანიშნებს, რომ რელიგიურობის კლებას არა მეცნიერება, როგორც ასეთი, არამედ მხოლოდ სოციალური და ჰუმანიტარული დისციპლინები უკავშირდება.”
ლექციას კითხულობს მეცნიერებათა დოქტორი Peter Harrison-ი.
LikeLike
მეცნიერება კარგია, მეცნიერება ადამიანის განვითარებაა, რელიგია (ქრისტიანობა) აუცილებელია ადამიანისათვის, წარმოდგენა რომ ჰქონდეს ღმერთისადმი…
ცუდი ის არის როდესაც ვიღაცეები ამტკიცებენ ცალმხრივად, ღმერთის უარყოფას და ასე შემდ…
LikeLike
სწორია და მაგაზე საუბრობს სწორედ ეს კაციც. რელიგიას და მეცნიერებას შორის არავითარი კონფლიკტი არ არსებობდა და ვერც შეიძლება არსებობდეს, ვინიადან მეცნიერება შეისწავლის უშუალოდ ფიზიკურ სამყაროს, მას არავითარი კომპეტენცია არ აქვს განიხილავდეს იმას, რაც ბუნების მიღმა არსებობს. მეცნიერება გცემს პასუხს “როგორ” და არა “რატომ” რატომ ჯობია სიცოხლე და არა სიკვდილი? ამაზე პასუხს ვერასდროს ვერ გაქვცემს მეცნიერება, ისევე როგორც კითხვაზე: “რატომ ჯობია სიკეთე ეგოიზმს” . მსგავსი საკითხები მეცნიერების კომპეტენცია არ არის. საბუნებისმეტყველო მეცნიერება ნიშნავს იმას, რომ კონკრეტულად იკვლევს ბუნებას და ის ვერაფერს იტყვის ვერც ზებუნებრივი ღმერთის შესახებ და მით უმეტეს ვერც მორალს დაუდგენს კაცობრიობას. საბუნებისმეტყველო მეცნიერებას არ აქვს ამის ძალაუფლება, მით უმეტეს როცა თავად ლოგიკაც კი რწმენის საკითხია:
“საკითხთანაა დაკავშირებული XVIII საუკუნის ცნობილი შოტლანდიელი ფილოსოფოსის დევიდ ჰიუმის სახელი. მან დაასაბუთა, რომ ინდუქციის გამოყენების რაციონალური დამტკიცება შეუძლებელია და ჩვენი ნდობა ამ პრინციპისადმი ფაქტობრივად ბრმა რწმენაზეა დაფუძნებული. თუ ჰიუმი მართალია, მაშინ ის ფუნდამენტი, რაზეც მეცნიერებაა დაფუძნებული, არ გამოიყურება ისე მყარად, როგორც გვეჩვენება. ეს საკითხი ფილოსოფიაში ცნობილია ჰიუმის პრობლემის სახელით და მიუხედავად მრავალი მცდელობისა ღიად რჩება.
აქედან გამომდინარე ზემოთ ნახსენები არგუმენტი ჩვენი ოპონენტებისა, რომ ‘რწმენა’ არის სხვა არაფერი თუ არა სავსებით თავისუფალი მიღება იმ დებულებებისა, რომელთა შესახებ არ არსებობს დაკვირვებითი სიცხადე – და მისი დაპირისპირება მეცნიერებასთან ვერანაირ კრიტიკას ვერ უძლებს, მეცნიერების ფილოსოფიურ კონტექსტში განხილვისას. ანუ, არა მარტო რელიგია, არამედ ბუნებისმეტყველების ერთერთი უმთავრესი მეთოდი – ინდუქციის მეთოდი, ბრმა რწმენას ეფუძნება. ეს საკითხი ძალიან საინტერესოა, რადგან მის უფრო სიღრმისეულ განხილვას მივყავართ ფუნდამენტურ კითხვამდე: რატომ ვართ დარწმუნებული, რომ სამყარო პრინციპში შეცნობადია? და რაც მთავარია ეს კითხვა ეხება როგორც ბუნებისმეტყველს ისე მორწმუნეს. მოცემულ კითხვაზე შესაძლოა ასეთი პასუხი მოიძებნოს: თავად ბუნებისმეტყველება მოწმობს, რომ სამყარო შეცნობადია – უამრავი ფიზიკური კანონი და მათი ექსპერიმენტული შემოწმებაა ამისი დასტური. მაგრამ საქმე ის გახლავთ, რომ ამ პასუხში გამოყენებულია ისევ ინდუქციის პრინციპი: ვინაიდან აქამდე მეცნიერების გამოცდილება აჩვენებდა რომ სამყაროს შეცნობა შესაძლებელია ჩვენ ვასკვნით, რომ მისი შეცნობა შესაძლებელია პრინციპში. სახეზეა ერთგვარი ჩაკეტილი წრე, საიდანაც მკაცრი მათემატიკური გამოსავალი წმინდა რაციონალურ დონეზე, ჰიუმის აზრით, არ არსებობს.”
“ამონარიდი სტატიიდან: რწმენის გარდაუვლობა – ჰუიმის პრობლემა”
ტატიის ავტორი: თავისუფალი უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი, ფიზიკის სკოლის კორდინატორი ზაზა ოსმანოვი. დამთავრებული აქვს ტურინის უნივერსიტეტი Ph.D დიპლომზე. დაიცვა დესარტაცია თემაზე: ასტროფიზიკურ დინებებში აჩქარებისა და მდგრადობის ზოგიერთი ასპექტის შესახებ. 1988-1993 წლებში დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, დიპლომზე: მაგისტრის ხარისხი ფიზიკაში, თემა: “1+1 კვანტური გრავიტაცია”
LikeLike
შენს ზემოთ გამომსვლემა ისიც კი არ იცის, რომ გალილეო ღრმადმორწმუნე ქრისტიანი იყო, ისევე როგორც კოპერნიკი და კეპლერი, ამიტომ ჩემი აზრით არ ღირს ასეთ ადამიანთან დავა. მას მართლა გულწრფელად სჯერა, რომ მეცნიერების 98% ათეისტია რაც რა თქმა უნდა დიდი შეცდომაა. სხვადსხვა პრიზმაში იყურებით. მას აშკარად არ სმენია ისეთი ცნობილი და ათეისტებისთვის ნაკლებად ცნობილი მეცნიერების შესახებ როგორებიც იყვნენ მაგ:
ისააკ ნიუტონი, გალილეო გალილეი, მაიკლ ფარადეი, ჯეიმს კლერკ მაქსველი, იოჰან კეპლერი, ვოლფგანგ პაული, რობერტ ბოილი, ვერნერ ჰეიზენბერგი, გრეგორ მენდელი, ვილიამ კელვინი, ფრენსის ბეკონი, ნიკოლაი კოპერნიკი, რენე დეკარტე, მაქს პლანკი, მიხაილ ლომონოსოვი, ვერნერ ფონ ბრაუნი, ჟოზეფ ლუსაკი, ანრე ამპერი, დიმიტრი მენდელეევ, გოტფრიდ ლაიბნიცი, ბლეზ პასკალი, ვილიამ ტომსონი, ჯეიმს ჯოული, გრადუს ცელსია, ჯეიმს ვატი, ლუიჯი გალვანი, ალესანდრო ვოლტა, ანტიან ლავუაზიე, ჯონ დალტონი, ანტიან ბეკერელი, ჯოზეფ ტომსონი, ლუი პასტერი, კარლს გაუსი, ბერნხარნ რიმანი, ჯონ ფლემინგი, რობერტ მიკკელენი, ჯონ დალტონი, ბერმხარდ რიმანი, ჯონ ფლეიმინგი, რობერტ მიკკელენი, არტურ კომპტონი, ჩარლ ტაუნსი, სერ ბერნი ბრეგი, განს შერსტედი, შარლ ერმიტი, იოზეფ ფრაუნგოფერი, ავგუსტ ფრენელი, ფონ მაიერი, იულიუს რობერი, ფერდინანდ გელმგორცი, ვილიამ კრუკსი, ვილიამ რამზაი, ბენჟამინ რუმფორდი, სერ ჯოსზებ ლოდჟი, ორგუტენ ლუი კოში, ხანს ერსტედ, კარლ ლინეი, გეორგ შტალ, ერნსტ ამადეი გოფმანი, გენრი კავენდიშ, ურბენ ლევერე, ანჯელო სეკკი, ჯონ კიუვე, ამედეო ავოგადო, ლეონარდ ეილერი, ედვარდ მაუნდერი, ვილიამ ემბენი, ოტტო შმიტი, ლევ შტერნბერგი, ჟან ბლანშარი, კრისტიან შენბეინი, კრისტიან ბრენბერგი, ჟან ბლანშარი, კრისტიან ენერბერგი, რობერტ მაკალისტერი, ჯონ რომეს, ალფრედ უალასი, ბარონ ლაბბოკ, ანტუან ბეკკერელი, ჯოზეფ ტომსონი, რობერტ მიკკელენი, არტურ რუმფორდი, ლუი კოში, ხანს კრისტიან ერსტედი, კარლ ლინნეი, გეორგ შტალი, ერნესტ გოფმანი, ჰენრი კავენდიში, უმბერ ლევერე, ანჯელო სეკკი, ჟორჟ კიუვე, ამადეო ავოგარდო, ლეონარდ ეილერი, ედვარდ მაუნდერი, ვილიამ ებნეი, ოტტო შმიდტი, ჟან ბლანშარი, კრისტიან შენბეინი, კრისტიან ერენბერგი, რობერტ მაკალისტერი, ჯონ რომენსი, ალფრედ უოლესი, ნიკოლაი პიროგოვი, რობერტ ოუენი, იაჰან მიულერი, ფრენის კოლინზი, ალისტერ მაგრეიტი, კონსტანტინ ციალკოვსკი, ფრიდრიხ ბესსელი, ანდრეს შიმპერი, იოზეფ ჰირლტი, ეტენ სენტ ილერი, ოგუისტენ დეკანდონ, ფრანც შრანკი, პერ ლატრეილ, მიშელ შევრელი, იუსტონ ლიბიხ, იოჰან მედლერ, კარლ მარციუს, ადოლფ ბრონიარ, მატტიას შრეიდენ, ბალფურ სტიუვარტ, პიტერ ტეტ, ალეკსანდრ სპირინ, კლოდ ბერნარ, როჯერ ბეკონ, იან ვან გელმონტ, ჯონ რეი, ფეოდოსი ჯობჟანსკი, ფრანსისტო აილტა, ტომას ბეის, კარლ ლინეი, იენს ბერცელიუს, კრისტიან ერსტელ, კარლ გაუსს, კარლ რიტტერ, ოგუსტენ კოში, გუსტავ ფეხნერი, იულიოს მაიერი, ერნესტ სიმენსი, ნატალია ბეხტერევა, ოსბორნ რეინოლსდ, ჯონ ფლემინგ, ანტუან საბატე, ალფრედ კასტლერ, იორდან პასკუალ, ანდრეი სახაროვ, ანტონი როტმან, ჰუგო შტეინხაუს და ა.შ.
LikeLike
არა, ამათ მაინც არ სჯერავთ, ეს ესე აქვთ სისხლში გამჯდარი რომ არ უნდა დაიჯერონ, როგორი არგუმენტიც არ უნდა მოუყვანო მაინც არ უნდა დაიჯერონ, ეს დაუწერელი კანონია სამწუხაროდ…
რანაირი არგუმენტიც არ უნდა მოუყვანო, ყველა, ნბისმიერ მეცნიერზე თუ სასულიერო პირზე შეუძლიათ თქვან რომ სტყუის, რაღაც სისულელეებს ლაპარაკობენო, დღეს ვისიც სჯერავთ, რომელიმე მეცნიერის და ხვალ ამ მეცნიერმა რომ თქვას ვცდებოდი და ქრისტიანები მართლები ყოფილანო, იმაზეც იტყვიან რომ ამ კაცმა გაუბერა, რაღაც სისულელეებს ლაპარაკობსო… დაახლოებით ესეთ პოლიტიკას მიჰყვებიან, ვინც ჩემთან არ არის ის ჩემი მტერია…
სწორედ ამიტომ დავდე ეს ლინკი, სწორედ ამ თემებზე ლაპარაკობს, ძალიან გასაგებ, უბრალო ენაზე…
LikeLike
კი ზაზა კი და ერთ რჩევას მოგცემ, დაანებე მაგათთან დავას თავი, ხომ ხედავ რაში ხარჯავენ ენერგიას? განა ვინმე არის მათზე დიდი ფანატიკოსი? ადამიანი რომელსაც სჯერა, რომ ღმერთი არ არსებობს, რატომღაც დღე და ღამე არარსებულ არსებაზე ლაპარაკობს და ამაში ხარჯავს დროს და ენერგიას, იმის მაგივრად წავიდეს ერთი ცხოვრება აქვს, დატკბეს ცხოვრებით, ან ფიზიკურ შრომაში, შემოქმედებაში, რეალური სამეცნიერო აღმოჩენებით დაკავდეს დგას და არაფრის მომცემ საკითხზე ლაპარაკობს. თუ დარწმუნებული არის რომ არ არსებობს ღმერთი, რაღაში ხარჯავს დროს ამხელა ომენტარის წერის მაგივრად, წასულულიყო რამე უფრო სასარგებლო საქმით დაკავებულიყო არ ჯობდა? განა შეიძლება ამაზე დიდი ფანატიზმი იყოს ვინმე? ანუ მას მართლა სჯერა, რომ თავისი ვითომ მაგარი არგუმენტებით რწმენას შეგვაცვლევინებს. რწმენა ან აქვს ადამიანს ან არა, ვინიადან რწმენა არის ნიჭი. განა აქვს ყველას ხატვის, მუსიკის, შემოქმედების ნიჭი ბოძებული? რა თქმა უნდა არა, ამის ნიჭი უნდა მოგცეს ღმერთმა. ხოდა ჩემო ზაზა მათთვის ღმერთს ეს ნიჭი არ მიუცია, რადგანაც მათ ეს ნიჭი არ სურთ. თავისუფალი ნების შესახებ ხომ გსმენია? ეს არის მათი თავისუფალი არჩევანი, მათ არ სურთ ღმერთი და ღმერთმა დატოვა ამ სამყაროში ისეთი ნიშნები, რომ მაძიებელი აუცილებლად იპოვის, მაგრამ ასევე დატოვა საკმარისი სიბნელე მათთვის ვინც გაურბის მას. ანუ მოკლედ რომ ვთქვათ, ვისაც არ სურს იმას თავზე არ ახვევს ღმერთი არაფერს. თავად ღმერთი არ ახვევს საკუთარ თავს და შენ რას უმტკიცებ?
მათ გააკეთეს უკვე თავისი არჩევანი, ჩვენ კი ჯობიე ჩვენ თავს მივხედოთ.
ღმერთმა 50-50%-ზე დატოვა არჩევანი. დატოვა იმის ნიშნები, რომ მაძიებლებმა შევძლოთ მისი შეცნობა და ასევე 50% “სიბნელე” დატოვა, რათა თავისუფლად შეგვეძლოს მისი უარჰყოფაც. უდიდესი მეცნიერები და მოაზროვნეები მიხვდნენ ამას:
LikeLike
მას გულწრფელად სჯერა, რომ ათეისტი რიჩარდ დოკინსი მორწმუნე ნიუტონზე დიდი მეცნიერია.
LikeLike
მით უმეტეს მან ისიც კი არ იცის რომ პოლ დირაკი, რიჩარდ ფეინმანი და თავად დარვინიც კი არ ყოფილან ათეისტები. ისინი აგნოსტიკოსები იყვნენ, დარვინი საერთოდ იმასაც კი აცხადებს საკუთარ ბიოგრაფიაში, რომ ის უფრო თეისტების რიგებს მიეკუთვნება , ვიდრე ათეისტების.
ფაქტია, რომ ამ ადამიანს დარვინის ბიოგრაფია კი არ წაუკუთხავს და რატომღაც ჩათვალა, რომ უკვე ყველაფერი იცის.
LikeLike
“რა თქმა უნდა ათეისტის გონება და ხედვა სხვა მიმართულებით მოძრაობს, შესაბამისად ვერ გაიაზრებს ამ ყოველივეს რაც უდიდესმა მათემატიკოსმა გედელმა გაიაზრა და თანაც დაამტკიცა, მაგრამ იყოს.”
LikeLike
ტატიის ავტორი გახლავთ თავისუფალი უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი, ფიზიკის სკოლის კორდინატორი ზაზა ოსმანოვი. დამთავრებული აქვს ტურინის უნივერსიტეტი Ph.D დიპლომზე. დაიცვა დესარტაცია თემაზე: ასტროფიზიკურ დინებებში აჩქარებისა და მდგრადობის ზოგიერთი ასპექტის შესახებ. 1988-1993 წლებში დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, დიპლომზე: მაგისტრის ხარისხი ფიზიკაში, თემა: “1+1 კვანტური გრავიტაცია”.:
საკითხთანაა დაკავშირებული XVIII საუკუნის ცნობილი შოტლანდიელი ფილოსოფოსის დევიდ ჰიუმის სახელი. მან დაასაბუთა, რომ ინდუქციის გამოყენების რაციონალური დამტკიცება შეუძლებელია და ჩვენი ნდობა ამ პრინციპისადმი ფაქტობრივად ბრმა რწმენაზეა დაფუძნებული. თუ ჰიუმი მართალია, მაშინ ის ფუნდამენტი, რაზეც მეცნიერებაა დაფუძნებული, არ გამოიყურება ისე მყარად, როგორც გვეჩვენება. ეს საკითხი ფილოსოფიაში ცნობილია ჰიუმის პრობლემის სახელით და მიუხედავად მრავალი მცდელობისა ღიად რჩება.
აქედან გამომდინარე ზემოთ ნახსენები არგუმენტი ჩვენი ოპონენტებისა, რომ ‘რწმენა’ არის სხვა არაფერი თუ არა სავსებით თავისუფალი მიღება იმ დებულებებისა, რომელთა შესახებ არ არსებობს დაკვირვებითი სიცხადე – და მისი დაპირისპირება მეცნიერებასთან ვერანაირ კრიტიკას ვერ უძლებს, მეცნიერების ფილოსოფიურ კონტექსტში განხილვისას. ანუ, არა მარტო რელიგია, არამედ ბუნებისმეტყველების ერთერთი უმთავრესი მეთოდი – ინდუქციის მეთოდი, ბრმა რწმენას ეფუძნება. ეს საკითხი ძალიან საინტერესოა, რადგან მის უფრო სიღრმისეულ განხილვას მივყავართ ფუნდამენტურ კითხვამდე: რატომ ვართ დარწმუნებული, რომ სამყარო პრინციპში შეცნობადია? და რაც მთავარია ეს კითხვა ეხება როგორც ბუნებისმეტყველს ისე მორწმუნეს. მოცემულ კითხვაზე შესაძლოა ასეთი პასუხი მოიძებნოს: თავად ბუნებისმეტყველება მოწმობს, რომ სამყარო შეცნობადია – უამრავი ფიზიკური კანონი და მათი ექსპერიმენტული შემოწმებაა ამისი დასტური. მაგრამ საქმე ის გახლავთ, რომ ამ პასუხში გამოყენებულია ისევ ინდუქციის პრინციპი: ვინაიდან აქამდე მეცნიერების გამოცდილება აჩვენებდა რომ სამყაროს შეცნობა შესაძლებელია ჩვენ ვასკვნით, რომ მისი შეცნობა შესაძლებელია პრინციპში. სახეზეა ერთგვარი ჩაკეტილი წრე, საიდანაც მკაცრი მათემატიკური გამოსავალი წმინდა რაციონალურ დონეზე, ჰიუმის აზრით, არ არსებობს.
რწმენის გარდუვალობა – ჰიუმის პრობლემა
https://www.facebook.com/notes/%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90/%E1%83%A0%E1%83%AC%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%A3%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90/319299658497141/
LikeLike
ზაზა – trynotfuck -ს ასევე Charlius-აც
ამ ბმულს მოუსმინე
LikeLike
:).. :)… :)… რატომ ბრაზობ?.. მოიპოვე სიმშვიდე შენითა…
მე არ მითქვამს რომ მაინცდამაინც ათეისტები არიან ბოროტები-მეთქი, შეიძლება ქრისტიანებიც იყვნენ და არიან, ადამიანები ვართ, ბოროტებამ რელიგია, ასაკი, სქესი და დრო არ იცის, ნებისმიერი შეიძლება იყოს, ან ბოროტი ან კეთილი, გეთანხმები რომ ჩემი კომენტარები მართლა წაგიკითხავს მაგრამ ზოგი რაღაცეები სწორად ვერ გაიგე…
მე არასოდეს მითქვამს და არც ვიტყვი რომ ქრისტიანები არიან თურმე ყველაზე კარგები და კეთილები და სხვა დანარჩენი ბოროტები არიან-მეთქი, ვიღაცას სხვა ჩემი კომენტარები წაკითხული რომ არ ქონდეს და მხოლოდ ეს კომენტარი (შენი კომენტარი) წაეკითხა მართლა დაიგიჯერებდა ამ კომენტარის შინაარსს, რომ თურმე მხოლოდ ჩვენ ქრისტიანები ვართ კარგები…
ჩემი კომენტარების აზრს თუ სწორად დაუკვირდები მიხვდები რომ მე არასოდეს მითქვამს მსგავსი რამე, მე ყოველთვის იმას ვამბობ, ცუდი და კარგი ყველგან არის, უბრალოდ ქრისტიანული ცხოვრებით თუ სწორად იცხოვრებ უფრო მეტ, უკეთესს შედეგს მიიღეფ-მეთქი, უფრო სწორად ცხოვრებას გასწავლის-მეთქი… რატომღაც, ურწმუნო ადამიანებს როგორც აწყობთ ისე გებულობენ ხოლმე ქრისტიანის ნათქვამს… მე ყოველთვის მითქვამს რომ ათეისტი ადამიანებიც არიან კარგები, მუსლიმებიც, ქრისტიანებიც, ბუდისტებიც და ასე შემდ…
ისევ ვიმეორებ, ნება შენია, ვინც გინდა ის იყავი, ღმერთმა დამიფაროს რომ ვინმე დავამცირო, მე მხოლოდ როგორც მესმის, ათეისტი, ქრისტიანი, მუსლიმი, ბუდისტი თუ რავიცი… ასე შემდეგ და შემდეგ… იმას ვამბობ, მხოლოდ ჩემს აზრს, მე თქვენზე ცუდს არ ვამბობ, დამიჯერეთ, ასე ნუ ფიქრობთ.
მე მხოლოდ ესე ვხედავ ადამიანებს და არა ვეჩხუბები, ვაგინებ, ვაკრიტიკებ, მიწასთან ვასწორებ, ვამცირებ… არა, ეს ესე არ არის, ძალიან ცდები, არასწორად გესმის, ისევ, ვფიქრობ, ზემოთ რომ დავწერე, კომპლექსები გაქვთ და რადგან ათეისტი არა ვარ გგონიათ რომ ვინმეს ვამცირებ როგორც ქრისტიანი სხვა არაქრისტიანს, არამორწმუნეს…
დამიჯერე, მე იმ ადამიანებს არ მივეკუთვნები ვისზეც შენ ლაპარაკობ, ღვდლისა რომ ეშინიათ, ღმერთისა რომ ეშინიათ და ასე შემდეგ და შემდეგ…
მე ღმერთისა არ მეშინია, (მღვდლისა, ეპისკოპოსისა მითუმეტეს) იცი რატომ?
იმიტომ რომ, მე ვიცი, ეჭვიც არ მეპარება, 100% დარწმუნებული ვარ, ღმერთი სიყვარულია, სიკეთეა, თავმდაბლობაა. ღმერთი ჩემშია (ისევე როგორც შენში და ყველაში) მე სურვილი მაქვს რომ არ ვიყო ბოროტი, და ვიყო ღმერთის მოწამე, შეიძლება ძლიერი არ ხარ მაგრამ, რადგან სურვილი გაქვს და რწმენა, მაშინ არ უნდა გეშინოდეს, ღმერთი არავის სჯის, ყველა თავის თავს თვითონ სჯის დაუფიქრებლად და გაუაზრებლად, თავისი გაუაზრებელ-დაუფიქრებელი ქცევებით… და მერე ღმერთს აბრალებენ, ღმერთმა დასაჯაო…
მე მხოლოდ საკუთარი თავის მეშინია, რადგან ისეთი რამე არ ჩავიდინო რომ ვეღარ გამოვასწორო, ეს არის მხოლოდ ჩემი შიში, საკუთარი თავი.
მე ბევრი ქრისტიანის ქმედებებიც არ მომწონს და ნებისმიერის, ვისზეც მე ვთვლი რომ არასწორად იქცევა…
ადამიანი ხომ ინდივიდუალურია, ყველას თავისი აზროვნება აქვს, ზოგი როგორ ზოგი როგორ, იმიტომ ქვია ადამიანს ადამიანი…
ზომბებს რაც შეეხება, ზომბი ნებისმიერი შეიძლება იყოს, ქრისტიანიც, ათეისტიც და არაქრისტიანი ნებისმიერი რელიგიის მიმდევარი…
შიშს, მონას რელიგია არ აქვს ნებისმიერი შეიძლება იყოს…
მე რომ მკითხო, ყველა ადამიანი თავის რელიგიის მონაა.
მე არ მომწონს.
მე, მართალია ქრისტიან-მართლმადიდებლად მივიჩნევ თავს, მაგრამ მონა არ ვარ, რადგან ვარჩევ რა შემთხვევაში ვხდები მონა და რა შემთხვევაში არა.
ჩემი გაგებით, (შეიძლება ზუსტად ისე ვერ ვასრულებ ყველაფერს მაგრამ…) მე ვცდილობ რომ ვიყო თავმდაბალი, მე ძალიან დიდი სურვილი მაქვს და მცდელობაც რომ ვიყო ის ყველაფერი რასაც ქრისტიანობა მასწავლის, როდესაც შენ ამ სწავლებას ისე იღებ როგორც სწავლებას, და არა როგორც შიშს, როგორც ზემოთ, შენ აღნიშნე მღვდელმა ლოცვა რომ დაგაძალოსო და ასე შემდ… მაშინ არ ხარ მონა, რადგან შენ სწავლობ შენი ნებით და გულის ფანცქალით, შიშით არ ასრულებ იმ ყველაფერს, არამედ თავისუფლად ხარ, რომ იცი არაფერი დაგიშავდება, მშობელთან რომ ჩხუბი მოგივა და მისი ხათრი და სიყვარული გაქვს და იცი რომ ისეთი არაფერი დაგიშავდება მისგან, მხოლოდ სწორად, შენს სასარგებლოდ იღებ საყვედურს რომელსაც ჯერ ვერ აცნობიერებ, დრო გავა და მერე, გვიან გაიგებ და იტყვი მართალი ყოფილაო…
სული, მე არ მითქვამს რომ სინდისია-მეთქი, მე ვამბობ და მითქვამს, მე ესე მესმის, სული არის გონიერი ენერგია, რომელიც ღმერთისგან გვაქვს, სინდისი ადამიანის მაკონტროლებელია, სულთან კავშირში, ისევე როგორც მთლიანად სხეული, ადამიანი მხოლოდ სხეული არ არის, ერთი არ არის, ადამიანი სამი არსებითი ნაწილისგან შედგება, სხეული სული და სამშვინველი, ეს სამი გაერთიანებულია ერთად და ადამიანი ეწოდება, როგორც სამება, მამა ღმერთი, ძე ღმერთი და სულიწმინდა, მაგრამ მთლიანობაში ღმერთი ერთია.
დააკვირდი ქრისტიანს და ათეისტს, ქრისტიანმა არათუ არ აუხსნა არაფერი როგორც შენ გვეუბნები არამედ გინებაზე გადავიდა……..
ერთი რამე გეშლება, გინება დაიწყო ქრისტიანად წოდებულმა ადამიანმა, რომელსაც ჰგონია რომ ქრისტიანია, ქრისტიანობა არსად წერს რომ არაქრისტიანებს აგინეთ, დაამცირეთ, გადაუარეთო…
შეიძლება ათეისტმაც აგინოს და რა, ეპატიება?
ქრისტიანობა ასწავლის, ქრისტიანი თუ არაქრისტიანულად იქცევა ის არ არის ქრისტიანი, ის თვითონ ეძახის ქრისტიანს თავის თავს, ქრისტიანობა ძალადობას არ ასწავლის!
ამაშია თქვენი, ათეისტების პრობლემა, როგორც კი დაინახავთ ვინმეს რომ არაქრისტიანად იქცევა ეგრევე თითებს იშვერთ აი, რა ცუდია ქრისტიანობა, ამას გასწავლით, ეს არის თქვენი ქრისტიანობაო…
შენ თუ ცუდი მოსწავლე ხარ ქრისტიანობის რა ბრალია?..
შენ თუ კარგი ათეისტი ხარ (თქვენი გაგებით) და ღმერთს იწამებ, ათეისტობისა რა ბრალია, ის შენი ბრალია, შენ ხომ ინდივიდუალურად, პირადად შენი სურვილით იწამე, ათეისტობა კიდე გეუბნება არ უნდა იწამოვო… ვიცი მეტყვი ათეისტობა არაფერს ქადაგებს და ასე შემდ… სწორედაც რომ ქადაგებს, რადგან რანაირი არგუმენტიც არ უნდა მოგიყვანოს მორწმუნემ, შენ მაინც არ უნდა დაიჯერო, იმიტომ რომ აბა რისი ათეისტი ხარ?.. ესეიგი მიზანი არსებობს, და თუ მიზანი არსებობს ესეიგი არის, ლოგიკაც და ინტერესებიც…
ვერ ნახეს ვერანაირი არგუმენტი ღმერთის იდეის დასაჯერებლად ვერანაირი რელიგიიდან.
ადამიანი ინდივიდუალურია, ადრე კომუნისტების დროს იყო ერთი ცუდი გამოთქმა, ზოგს მღვდელი მოსწონს და ზოგს მისი ცოლიო…
ვისაც რწმენა მოუვიდა თავში და უნდოდა რომ დაეჯერებინა დაიჯერა, ვისაც არ მოუვიდა და არ უნდოდა არ დაიჯერა… როცა არ გინდა არც დაიჯერებ!
შენი მაგალითი 2 ათეისტზე რომელიც სხვადასხვა ოთახში ჩაკეტეს, ვფქირობ რომ აქ ჩემი თქმაც არაა საჭირო…..
🙂 აქაც ვერ მიმიხვდი, მე აქ ზოგადად დავწერე, სიტყვა ათეისტი ზოგადია, გაუმიზნებლად ნათქვამი, ათეისტი მიზანი არ ყოფილა, მე ზოგადი სურათი დავხატე რომელიც შენ ვერ გაიგე, თუმცა იმ 7-ე კლასელმა შეიძლება უფრო გაიგოს…
აქ სამიზნე მორწმუნეც და არამორწმუნეც იყო, მთავარი ის იყო რაც შენ ვერ გაიგე, მე ვთქვი რომ არავინ არაფერში არ არის დარწმუნებული 100%-ით, დღეს როგორც გგონია ხვალ ისე აღარ გგონია… რადგან სამყარო ცოცხალი ორგანიზმია, ძალიან ბევრი ვარიანტები არსებობს, ძალიან ბევრი სიცრუეა, არ აქვს მნიშვნელობა მორწმუნესა და არამორწმუნეს, სიმართლეს ვერ გაიგებ, ყველაფერს დაამტკიცებ მაგრამ ამავე დროს ვერაფერს დაამტკიცებ…
იმედი მაქვს ეხლა მაინც მიხვდი…
მე არ ვარჩევ არავის, ყველანი კარგებიც ვართ და ცუდებიც, ნი არის კარგი და ვინ არის ცუდი, ამას ვერასოდეს გაიგებ, ეს მხოლოდ ღმერთმა იცის, ვინ ვინ არის…
ამ ქვეყანაზე, არ აქვს მნიშვნელობა ვინახარ, მორწმუნე თუ არამორწმუნე, არავისი არ უნდა გეშინოდეს, მხოლოდ საკუთარი თავის უნდა გეშინოდეს, რადგან არ იცი როდის რას იტყვი, როდის რას გააკეთებ, სად ცდები და სად არ ცდები…
ადიოს, ამიგო…
LikeLike
ОТВЕТ МОЛОДОМУ УЧЁНОМУ – А. Солженицын
В одной научной аудитории после прочтения отрывка из моей пьесы, где содержался спор о смысле науки и цели научных занятий, мне прислали записку: “В этой аудитории уже не впервые предаются анафеме механизированные роботы (автор записки, видимо, имеет в виду людей, занятых своей наукой, и только ею одной. – А.С.): так делали А. Вознесенский, поэт Коржавин, сейчас, видимо, и Вы. Хочется дать реплику. Когда человек отдаётся любимому делу – художник, писатель, композитор, – почему-то это не вызывает подозрения у гуманитарных натур… Работаем потому, что дышим, как птица поёт, – зачем так всерьёз говорить об этом с библейским сомнением?”
Это требует разъяснения. Отделим вопрос о “художниках, писателях, композиторах”, ибо с них нравственный спрос не только не меньше, но боль ше, и выходит за рамки разбираемого сейчас.
Вот какова, по-моему, правильная постановка вопроса: никто не спрашивает юношу, избравшего науку, – зачем ты её избрал? одумайся! Жизненная задача всякого человека начинается с того, чтобы правильно понять свои способности и наилучшим образом их приложить. Но вопрос задаётся всякому, молодому и старому, уже занимающемуся наукой: не может быть, чтобы ты занимался ею совершенно бесцельно, просто так, отдаёшь ли ты себе отчёт в цели своей деятельности и в своём месте в обществе?
Ответы на то бывают разные (им и посвящён спор в упомянутой пьесе). Но один из них – самый распространённый – мы разберём здесь. Ответ этот: “мне интересно”, вот и всё. Причём эмоционально это произносится обычно с оттенком превосходства: вот я оказался достоин такой интересной работы.
На это, обращаясь к говорящему (или к автору цитированной выше записки), и хочется сказать:
– Друг мой! “интересно” – это вообще не ответ, а если ответ – то совершенно безнравственный. Вам придётся признать тогда равноправность и всех других “интересных” занятий – начиная с коммерции, занятий, не создающих нравственных ценностей.
– А почему мы должны создавать нравственные ценности? Это вообще не задача учёных! Оставьте нас с нашими реакторами, датчиками и колбами. Нам интересно так.
Вот тогда мы его и спросим:
– Скажите, а утром на сковородку вы три яйца бьёте? Это вам интересно? А вы не хотели бы на полгодика пойти поработать в колхозный птичник? Или вы скажете – “если птичнице не интересно – пусть не занимается”? Друг мой, осознайте! Вы, учёные, уже с первых молодых шагов любимчики и баловни общества. Вам отданы лучшие пайки, лучшие доли. Вас не касается военная служба, физический труд, трудный транспорт, недостатки в питании. Вы живёте в изолированном, застеклённом, оранжерейном мире. Плоскость вашего бытия – столица, дача, курорт, потом и заграница, она не совпадает с плоскостью жизни нации. И вы находите такую жизнь интересной? Ничего удивительного. Но – благородно ли это? Вы едите хлеб с полей XX века, а весь вклад ваш пойдёт уже в XXI, ибо ни лазеры, ни ядерные реакторы, ни успехи в физике твёрдого тела не улучшат в ближайшие десятилетия судьбу той птичницы. А что улучшит – то будет от общественной жизни, а не от науки.
Так говоря “интересно” – говорите, по крайней мере, это не с гордостью, а со стыдливостью! – со стыдливостью за ту утреннюю яичницу, и за то, что вам не приходится возить батонов в мешке сперва в тесном поезде, потом в переполненном автобусе. С певчей птицей себя не сравнивайте, ибо она сама себе добывает пищу, и поёт только в промежутке между невесёлыми этими хлопотами. Ответ “мне просто интересно” – безнравственный. А нравственно будет – думать об обществе больше, чем о себе, и больше, чем о науке, думать, как послужить ему сегодняшнему, а не тому хрустальному, двадцать первого века.
Ноябрь 1966
Ответ молодому учёному (ноябрь 1966). – Записка,упомянутая в тексте, была прислана А. И. Солженицыну среди многих других от слушателей его публичного высту- пления в Курчатовском институте в Москве в конце октября 1966, с чтением отрывков из пьесы “Свеча на ветру” и романа “В круге первом”. Ответ автор пустил в самиздат. Эпизод с птичницей подробнее разработан в “Раковом корпусе”, глава 27. Текст впервые опубликован в “вермонтском” 20-томном Собрании сочинений, т. 10, с. 7.
LikeLike
“იდეალური მდგომარეობაა, როცა ადამიანს აქვს გამეცნიერებული სარწმუნოება და გასარწმუნოებული მეცნიერება. ცოდნა და რწმენა არ უპირისპირდება ერთმანეთს. მარტო ცოდნა რწმენის გარეშე ხშირად გამხდარა ამპარტავნების მიზეზი. რწმენაც საღმრთო ცოდნის გარეშე არაერთგზის გამხდარა ფანატიზმის მიზეზი. ძალზე საჭიროა მეცნიერების სხვადასხვა დარგის შესწავლა, მაგრამ ყველაფერს საფუძვლად მაცხოვნებელი რწმენა უნდა ედოს”
— ილია ჭავჭავაძე
LikeLike
სულის უკვდავების მეცნიერულ–ექსპერიმენტული დადასტურებანი
LikeLike
რა ხდება სიკვდილის შემდეგ ?
LikeLike
საინტერესოა, რა არის დრო? არის განმარტებული რა არის დრო, როგორ არის დრო?..
LikeLike
შეიცან უფალი. სამყაროს ერთიანი სურათი. მურმან ავთანდილ ჯოხაძე.
LikeLike
ანიჰილაცია – გზა სამყაროს საწყისებისკენ. მურმან ავთანდილ ჯოხაძე.
LikeLike
მურმან ჯოხაძეს ბევრ რაღაცეებში ვეთანხმები და სხვათაშორის სანამ ამ ადამიანს მოვუსმენდი მეც ბევრ რაღაცეებში ეჭვი მეპარებოდა ხოლმე, მეც ვპოულობდი ბევრ რაღაცეებში გაურკვევლობებს…
მაგრამ, ერთ რაღაცაში ვერ დავეთანხმები, მაგალითად რომ ამბობს, იესოს ღმერთს რატომ ეძახიანო…
თვითონვე იძახის რომ მრავალღმერთიანობა არისო და ბევრ გასხივოსნებულებს ღმერთები ქვიათ ოღონდ რაღაც დოზით შეზღუდულები არიან…
მაშინ იესოს ღმერთად მოხსენიება რატომ არ შეიძლება, ისიც ხომ გასხივოსნდა, ხომ ღმერთმა მოავლინა კონკრეტული მისიისთვის, ჩვეულებრივ ხომ არ ჩაისახა როგორც ჩვენ? დედამიწას ბევრი წინასწარმეტყველები და განსხვავებული ადამიანები ყოლია მაგრამ იესოს მსგავსი, მსგავსად ხომ არავინ ყოლია? ბოლოს და ბოლოს ძე ღვთისაა?.. (კი ბატონო, შვილი შვილია და მამა მამაა მაგრამ სისხლი ხომ მამისა აქვს, მიწიერად რომ შევხედოთ, ჩვენებურ ენაზე)
იესოს ხომ როგორც მამა ღმერთს ისე არ მოიხსენიებენ, იესოს მოიხსენიებენ როგორც ძე ღვთისა, და შემდეგ იგივე ღმერთს. ანუ, მამა ღმერთი კი არა ძე ღვთისა, იგივე ღმერთი!
თუკი სხვა დანარჩენები ღმერთები არიან იესო ხომ ძე ღვთისაა და ხომ შეიძლება როგორც ღმერთიც მოიხსენიო, ოღონდ როგორც მამა არა! რადგან, თვითონ იესო ახსენებდა მამას…
იესო ხომ მამის მარჯვნივ არის, მამა ღმერთის გვერდით?
იესოს ხომ თვითონ არ მიუთვისებია ძალა-უფლება, მას მამა-ღმერთმა მისცა, დაუქვემდებარა ყველა და ყველაფერი.
ანუ, მამა ღმერთის შემდეგ ყველაზე მაღლა დგას, ეგრე არ არის?..
გამოდის რომ მამა ღმერთის შემდეგ, იესო ღმერთების ღმერთია.
თუ ვცდები და უკეთესად ამიხსნით შემისწორეთ, მე რა თქმა უნდა არ ვამტკიცებ, მე ესე მესმის.
LikeLike